Ορισμός και ερμηνεία
Στις απαρχές του 20 ου αιώνα γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν αρχές και ιδέες γεωπολιτικής σημασίας που μέχρι και σήμερα φαντάζουν επίκαιρες, αναλόγως την οπτική σκοπιά που τις μελετά κανείς. Οι δύο από τις γνωστότερες θεωρίες είναι από την μία του Mackinder("Heartland" )και από την άλλη του Spykman("World Island Rimland").
Και οι δύο θεωρίες είχαν σαν κεντρική σκέψη πως η σημερινή Ευρώπη και Ασία αποτελούν ένα τεράστιο νησί όπως φαίνεται στην εικόνα
και όποιος καταφέρει να το «υποτάξει» θα είναι και ο παγκόσμιος «αστυφύλαξ», ο κυρίαρχος της υφηλίου.
Ο Nicholas Spykman
είχε μια διορατική κοσμοθεωρία που λίγοι άνδρες θα μπορούσαν να είχαν αναπτύξει. Η θεωρία του για το “World Island” Rimland ενισχύει τη γεωπολιτική μας κατανόηση τόσο για ιστορικά γεγονότα όσο και για μελλοντικά παγκόσμια γεγονότα. Ο Spykman πέθανε το 1943 και το τελευταίο του βιβλίο συνέταξε η βοηθός του Helen Nikol το 1944, από απομεινάρια χαρτιών και διαλέξεων, εστιάζοντας τη προσοχή της στη θεωρία της Rimland. Ο καθηγητής του Yale εξέτασε τους γεωπολιτικούς παράγοντες που επηρέαζαν τη συμπεριφορά και ασφάλεια των μεγάλων δυνάμεων. Ανέφερε πως η γεωγραφία μιας χώρας είναι η πεμπτουσία της γεωπολιτικής και ανέλυσε σε βάθος τις γεωπολιτικές επιδράσεις του Μεγέθους και της Τοποθεσίας. Επηρεάστηκε τόσο από τη θεωρία των Mackinder και Mahan,και ήταν από τους πρωτοπόρους που διατύπωσαν την ανάγκη ενοποίησης της Ευρώπης προπολεμικά.
Μάλιστα οι διαφορές των θεωριών του Nicholas Spykman με το μέντορά του Mackinder εναπόκεινται στα εξής σημεία:
O Mackinder ("Heartland") θεωρούσε πως όποιος ελέγχει την Ανατολική Ευρώπη ελέγχει και το Heartland, κατεπέκταση τη παγκόσμια νήσο και άρα όλο τον κόσμο.
Βλέπουμε πως και οι δύο έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα στον έλεγχο της παγκόσμιας νήσου, και όποιος τη σφαιτεριζόταν, θα αποτελούσε και τη μελλοντική υπερδύναμη. Και η Αμερική; Θα αποτελέσει και αυτή σημαντικό παγκόσμιο παίχτη στην μελλοντική παγκόσμια σκακιέρα, μιας και συνορεύει θαλάσσια και εναέρια με την παγκόσμια νήσο. Και εξαρτάται εάν εκμεταλλευτεί σωστά τα λάθη που προφανώς θα κάνουν τα κράτη μέλη ή η υπερδύναμη της νήσου.
Ο Spykman("World Island Rimland") μεταγενέστερος του Mackinder ("Heartland") αλλά και σαφώς επηρεασμένος από αυτόν, φαίνεται να διατυπώνει μια πιο ολοκληρωμένη θεωρία, η οποία τουλάχιστον στις μέρες μας είναι και σύγχρονη. Και αυτό διότι δεν περιορίζει τον έλεγχο της Heartland σε ένα μικρό κομμάτι γης όπως η Ανατολική Ευρώπη, και αυτό λόγω της φυσικής άμυνας που αυτό εμφανίζει όπως έλεγε ο Mackinder. Αλλά το μεγιστοποίησε όσο το δυνατό περισσότερο λέγοντας πως ο έλεγχος όλης της περιφέρειας της Heartland (RIMLAND) θα επιφέρει και τον έλεγχο της μεγαλονήσου. Και δεν είχε άδικο.
Κατανοούμε πως τα μεγαλύτερα αποθέματα ενέργειας βρίσκονται στην περιφέρεια της νήσου οπότε όποιος καταφέρει να τα ελέγξει θα καταφέρει να είναι και ο νικητής στο μεγάλο νησί. Βέβαια θα πρέπει να μην αγνοούμε και τη στρατιωτική ισχύ. Αυτός που θα υπερέχει στρατιωτικά θα καταφέρει να ελέγξει και τις παραγωγικές χώρες ενέργειας, και θα έχει το απόλυτο πλεονέκτημα. Ίσως γι’ αυτό και οι USA με προπορεία 35 ετών(ο πρώτος πόλεμος του κόλπου το 1990 ενώ οι μελετητές αναφέρουν πως τα αποθέματα πετρελαίου «σβήνουν» το 2025) χρησιμοποιούν ήδη τη στρατιωτική τους δύναμη για να πάρουν ένα ισχυρό μελλοντικό μερίδιο ενέργειας.
Αυτήν τη στιγμή πέρα από την Ε.Ε και τη γηραιά ήπειρο που συνασπίζεται για να αποτελέσει μελλοντική υπερδύναμη, υπάρχουν χώρες στη περιφέρεια της μεγαλονήσου όπως η Κίνα, η Ιαπωνία, η Ινδία, ο σύνδεσμος των Αραβικών χωρών καθώς και το Ιράν, που θα διαδραματίσουν σπουδαίο ρόλο. Και να μην ξεχνάμε ποτέ τη Ρωσία, παραδοσιακή υπερδύναμη αλλά και χώρα που έχει εδάφη και στη περιφέρεια αλλά και το κυριότερο κομμάτι της Heartland. Θα επικρατήσει όποιος έχει τα περισσότερα ενεργειακά αποθέματα στην κατοχή του(άρα εδάφη και ένοπλες δυνάμεις που τα υπερασπίζονται), φυσικά σύνορα κοντά σε άλλες πηγές ενέργειας όπως η Αφρική, μεγάλο πληθυσμό, πολιτική σταθερότητα, οικονομική και τεχνολογική δύναμη και ισχυρά αισθήματα πατριωτισμού των κατοίκων του.
Από την αρχαιότητα κιόλας όπως η αρχαία Αίγυπτος, Ελλάδα και Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όποιος ήλεγχε είτε γεωπολιτικά σημεία(στενά, θάλασσα, φυσικά περάσματα) είτε είχε καλή διπλωματία και στρατιωτική ισχύ, αποτελούσε τη τότε υπερδύναμη. Στο 20 αιώνα οι δύο Παγκόσμιοι πόλεμοι μαρτυρούν την ανάγκη των λαών να ελέγξουν πλέον τις πηγές ενέργειας(Γ’ Ράιχ επεκτάθηκε σε Αίγυπτο και Ρουμανία, Ρωσία για τα πετρέλαια χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος και μάλιστα τόσο σύντομα, που οι μελετητές λένε πως ήταν και το κυριότερο λάθος). Στο μέλλον πλέον όποιος επιθυμεί να γίνει/παραμείνει υπερδύναμη θα πρέπει να συνδυάσει και τα δύο παραπάνω με κύριο στόχο : το συνεχόμενο και πλήρη έλεγχο των πλουσιότερων πηγών ενέργειας στην Ευρασία.
Κ.Καλτσάς
Μέρος πρώτο
Συνέχεια
Δεύτερο μέρος Η θεωρία της Rimland. Από την εφαρμογή της Rimland, στον έλεγχο της ενέργειας Μέρος (2)
Τρίτο μέρος Η εφαρμογή της Rimland στην Ανατολική Μεσόγειο (3)
Στις απαρχές του 20 ου αιώνα γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν αρχές και ιδέες γεωπολιτικής σημασίας που μέχρι και σήμερα φαντάζουν επίκαιρες, αναλόγως την οπτική σκοπιά που τις μελετά κανείς. Οι δύο από τις γνωστότερες θεωρίες είναι από την μία του Mackinder("Heartland" )και από την άλλη του Spykman("World Island Rimland").
Και οι δύο θεωρίες είχαν σαν κεντρική σκέψη πως η σημερινή Ευρώπη και Ασία αποτελούν ένα τεράστιο νησί όπως φαίνεται στην εικόνα
Ο Nicholas Spykman
είχε μια διορατική κοσμοθεωρία που λίγοι άνδρες θα μπορούσαν να είχαν αναπτύξει. Η θεωρία του για το “World Island” Rimland ενισχύει τη γεωπολιτική μας κατανόηση τόσο για ιστορικά γεγονότα όσο και για μελλοντικά παγκόσμια γεγονότα. Ο Spykman πέθανε το 1943 και το τελευταίο του βιβλίο συνέταξε η βοηθός του Helen Nikol το 1944, από απομεινάρια χαρτιών και διαλέξεων, εστιάζοντας τη προσοχή της στη θεωρία της Rimland. Ο καθηγητής του Yale εξέτασε τους γεωπολιτικούς παράγοντες που επηρέαζαν τη συμπεριφορά και ασφάλεια των μεγάλων δυνάμεων. Ανέφερε πως η γεωγραφία μιας χώρας είναι η πεμπτουσία της γεωπολιτικής και ανέλυσε σε βάθος τις γεωπολιτικές επιδράσεις του Μεγέθους και της Τοποθεσίας. Επηρεάστηκε τόσο από τη θεωρία των Mackinder και Mahan,και ήταν από τους πρωτοπόρους που διατύπωσαν την ανάγκη ενοποίησης της Ευρώπης προπολεμικά.
Μάλιστα οι διαφορές των θεωριών του Nicholas Spykman με το μέντορά του Mackinder εναπόκεινται στα εξής σημεία:
O Mackinder ("Heartland") θεωρούσε πως όποιος ελέγχει την Ανατολική Ευρώπη ελέγχει και το Heartland, κατεπέκταση τη παγκόσμια νήσο και άρα όλο τον κόσμο.
Βλέπουμε πως και οι δύο έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα στον έλεγχο της παγκόσμιας νήσου, και όποιος τη σφαιτεριζόταν, θα αποτελούσε και τη μελλοντική υπερδύναμη. Και η Αμερική; Θα αποτελέσει και αυτή σημαντικό παγκόσμιο παίχτη στην μελλοντική παγκόσμια σκακιέρα, μιας και συνορεύει θαλάσσια και εναέρια με την παγκόσμια νήσο. Και εξαρτάται εάν εκμεταλλευτεί σωστά τα λάθη που προφανώς θα κάνουν τα κράτη μέλη ή η υπερδύναμη της νήσου.
Ο Spykman("World Island Rimland") μεταγενέστερος του Mackinder ("Heartland") αλλά και σαφώς επηρεασμένος από αυτόν, φαίνεται να διατυπώνει μια πιο ολοκληρωμένη θεωρία, η οποία τουλάχιστον στις μέρες μας είναι και σύγχρονη. Και αυτό διότι δεν περιορίζει τον έλεγχο της Heartland σε ένα μικρό κομμάτι γης όπως η Ανατολική Ευρώπη, και αυτό λόγω της φυσικής άμυνας που αυτό εμφανίζει όπως έλεγε ο Mackinder. Αλλά το μεγιστοποίησε όσο το δυνατό περισσότερο λέγοντας πως ο έλεγχος όλης της περιφέρειας της Heartland (RIMLAND) θα επιφέρει και τον έλεγχο της μεγαλονήσου. Και δεν είχε άδικο.
Κατανοούμε πως τα μεγαλύτερα αποθέματα ενέργειας βρίσκονται στην περιφέρεια της νήσου οπότε όποιος καταφέρει να τα ελέγξει θα καταφέρει να είναι και ο νικητής στο μεγάλο νησί. Βέβαια θα πρέπει να μην αγνοούμε και τη στρατιωτική ισχύ. Αυτός που θα υπερέχει στρατιωτικά θα καταφέρει να ελέγξει και τις παραγωγικές χώρες ενέργειας, και θα έχει το απόλυτο πλεονέκτημα. Ίσως γι’ αυτό και οι USA με προπορεία 35 ετών(ο πρώτος πόλεμος του κόλπου το 1990 ενώ οι μελετητές αναφέρουν πως τα αποθέματα πετρελαίου «σβήνουν» το 2025) χρησιμοποιούν ήδη τη στρατιωτική τους δύναμη για να πάρουν ένα ισχυρό μελλοντικό μερίδιο ενέργειας.
Αυτήν τη στιγμή πέρα από την Ε.Ε και τη γηραιά ήπειρο που συνασπίζεται για να αποτελέσει μελλοντική υπερδύναμη, υπάρχουν χώρες στη περιφέρεια της μεγαλονήσου όπως η Κίνα, η Ιαπωνία, η Ινδία, ο σύνδεσμος των Αραβικών χωρών καθώς και το Ιράν, που θα διαδραματίσουν σπουδαίο ρόλο. Και να μην ξεχνάμε ποτέ τη Ρωσία, παραδοσιακή υπερδύναμη αλλά και χώρα που έχει εδάφη και στη περιφέρεια αλλά και το κυριότερο κομμάτι της Heartland. Θα επικρατήσει όποιος έχει τα περισσότερα ενεργειακά αποθέματα στην κατοχή του(άρα εδάφη και ένοπλες δυνάμεις που τα υπερασπίζονται), φυσικά σύνορα κοντά σε άλλες πηγές ενέργειας όπως η Αφρική, μεγάλο πληθυσμό, πολιτική σταθερότητα, οικονομική και τεχνολογική δύναμη και ισχυρά αισθήματα πατριωτισμού των κατοίκων του.
Από την αρχαιότητα κιόλας όπως η αρχαία Αίγυπτος, Ελλάδα και Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όποιος ήλεγχε είτε γεωπολιτικά σημεία(στενά, θάλασσα, φυσικά περάσματα) είτε είχε καλή διπλωματία και στρατιωτική ισχύ, αποτελούσε τη τότε υπερδύναμη. Στο 20 αιώνα οι δύο Παγκόσμιοι πόλεμοι μαρτυρούν την ανάγκη των λαών να ελέγξουν πλέον τις πηγές ενέργειας(Γ’ Ράιχ επεκτάθηκε σε Αίγυπτο και Ρουμανία, Ρωσία για τα πετρέλαια χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος και μάλιστα τόσο σύντομα, που οι μελετητές λένε πως ήταν και το κυριότερο λάθος). Στο μέλλον πλέον όποιος επιθυμεί να γίνει/παραμείνει υπερδύναμη θα πρέπει να συνδυάσει και τα δύο παραπάνω με κύριο στόχο : το συνεχόμενο και πλήρη έλεγχο των πλουσιότερων πηγών ενέργειας στην Ευρασία.
Κ.Καλτσάς
Μέρος πρώτο
Συνέχεια
Δεύτερο μέρος Η θεωρία της Rimland. Από την εφαρμογή της Rimland, στον έλεγχο της ενέργειας Μέρος (2)
Τρίτο μέρος Η εφαρμογή της Rimland στην Ανατολική Μεσόγειο (3)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου