ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ
Γεωγραφία
Η Συρία είναι μια χώρα της Μέσης Ανατολής που εκτείνεται μεταξύ του Ευφράτη ποταμού, της Αραβικής ερήμου και της Μεσόγειου θάλασσας.
Το όνομα της προέρχεται από την αρχαία Ελληνική ονομασία Ασσυρία. Συνορεύει στα Βόρεια με την Τουρκία, στα Ανατολικά με το Ιράκ, στα Νότια με την Ιορδανία, στα Νοτιοδυτικά με το Ισραήλ και το Λίβανο και στα Βορειοδυτικά βρέχεται από τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Προς την πλευρά της Μεσόγειου και αμέσως μετά την παραλία, αρχίζουν τα όρη των Ανσαριτών (1.500 μ.), που νοτιότερα συνεχίζονται ως το Λίβανο (3.097 μ.). Τα παραπάνω όρη διαρρέονται από μικρούς παραποτάμους που ποτίζουν τα δάση και τους αγρούς.
Ανατολικά εκτείνεται η οροσειρά Αντιλίβανος με ψηλότερη κορυφή 2.814 μ. στο όρος Ερμών. Ανάμεσα στα όρη των Ανσαριτών, στο Λίβανο και τον Αντιλίβανο, απλώνεται η λεγόμενη "Συριακή Τάφρος" ή "Κοίλη Συρία". Στο τμήμα της Τάφρου που διέρχεται από τη χώρα σχηματίζεται η γόνιμη επιμήκης πεδιάδα Γκαμπ.
Άλλο σημαντικό όρος της Συρίας είναι επίσης το Τζεμπέλ - εντ - Ντρουζ (όρος των Δρούσων), προς τα νοτιοανατολικά του όρους Ερμών. Η ψηλότερη κορυφή του φτάνει τα 1.749 μ. και η οροσειρά συνεχίζεται μέσα στο έδαφος της Ιορδανίας.
Εικόνα 1: Φυσικός Χάρτης της Συρίας
Ο πληθυσμός της Συρίας το 2009 με επίσημες μετρήσεις ήταν 22.505.000 ενώ με εκτιμήσεις του 2014 μετά την έναρξη του εμφυλίου είναι περίπου 18.000.000. Το πολίτευμα της είναι μονοκομματική Ημιπροεδρική Δημοκρατία.
Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Δαμασκός (1.711.000 κ). Είναι κτισμένη στους πρόποδες του Αντιλίβανου, σε ύψος 700 μ. Άλλες πόλεις είναι το Χαλέπι (2.301.570 κατ.), κόμβος συγκοινωνιών, η παλιότερη πόλη της Συρίας και εμπορικό κέντρο, η Χάμα (325.000 κατ.) και Χομς (1.500.000 κατ.) που βρίσκονται σε γεωργική περιοχή και η Λαττάκεια (ή Λαοδίκεια 650.558 κατ.), το κυριότερο λιμάνι της Συρίας.
Δημογραφία
Η δημογραφία της περιοχής της Συρίας αλλάζει συνεχώς κατά την διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της. Κατά την διάρκεια της Βυζαντινής κυριαρχίας, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Μετά την κατάκτησή της από τους Μουσουλμάνους δημιουργείται μια πιο κατεσπαρμένη θρησκειολογικά Συρία καθώς εμφανίζεται μια υπολογίσιμη πληθυσμιακή ομάδα Σιίτων.
Τους επόμενους αιώνες πραγματοποιούνται μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών από την Μέση Ανατολή, την Μικρά Ασία και την κοιλάδα του Νείλου κάνοντας τους Σουνίτες την μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα της περιοχής, διεσπαρμένοι όμως ανατολικά των οροσειρών που προστατεύουν τους πληθυσμούς των Σιιτών και των Χριστιανών που κατοικούν στα παράλια από την επέκταση των Σουνιτών.
Οι μειονοτικοί αυτοί πληθυσμοί των ακτογραμμών ψάχνουν πάντα την βοήθεια της Δύσης ώστε να αντισταθμίσουν την πίεση που δέχονται από τους Σουνίτες. Οι Γάλλοι ακολουθώντας τα συμφέροντά τους στην περιοχή βοηθούν τους Μαρονίτες Χριστιανούς να κυριαρχήσουν στο εμπόριο της Μεσογείου έναντι των Σουνιτών ενώ αντίστοιχα βοηθούν την ξεκομμένη ομάδα των Σιιτών Αλαουιτών εισάγοντάς τους στην διοίκηση του κράτους και του Συριακού στρατού από το 1920, προνομιακή θέση που διατηρούν έως και τις μέρες μας αφού και η οικογένεια Assad προέρχεται από την ομάδα τους.
Η διαφορετική εθνική σύνθεση της σύγχρονης Συρίας δημιουργεί ένα περίπλοκο χάρτη στο εσωτερικό της χώρας. Περίπου 80% του πληθυσμού αποτελείται από Άραβες, ενώ υπάρχει μια σημαντική μειονότητα Κούρδων που αντιπροσωπεύει περίπου το 9% του Συριακού πληθυσμού δηλαδή περίπου 1.500.000, καθώς και 1.000.000 Τουρκμένοι, 400.000 Ασσύριοι, 100.000 Αρμένιοι και ‘Ελληνες, κ.ά [2].
Εικόνα 2: Πληθυσμιακή Διασπορά στην Συρία
Η θρησκευτική σύνθεση της Συρίας είναι αντίστοιχα περίπλοκη καθώς οι Σουνίτες Μουσουλμάνοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 75% του συνολικού πληθυσμού. Από αυτούς Σουνίτες είναι σχεδόν το σύνολο των Κούρδων και των Τουρκμένων και το 60% των Αράβων. Οι υπόλοιποι είναι Σιίτες σε ποσοστό περίπου 13% (Αλαουίτες,Ορθόδοξοι Σιίτες και Ισμαηλίτες), 10% Χριστιανοί κυρίως Ορθόδοξοι και 3% Δρούζοι Μουσουλμάνοι [2].
Εικόνα 3: Εθνικό-Θρησκευτική Σύνθεση της Συρίας
Ιστορία
Εάν κάποιος ρωτούσε τους εμπόρους, τους νομάδες ή τους πολιτικούς τον 19ο αιώνα ποια είναι η Συρία θα σου περιέγραφε μια λωρίδα γης που περικλείεται από την οροσειρά του Ταύρου στον βορρά, την Μεσόγειο θάλασσα στα δυτικά, την χερσόνησο του Σινά στα νότια και την έρημο στα ανατολικά.
Με τους πληθυσμούς της Μικράς Ασίας, της Μεσοποταμίας, του Νείλου να ανθίζουν και να ακμάζουν διαμέσου των αιώνων και δεδομένης της διάθεσης τους για επέκταση δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η περιοχή της Συρίας ήταν μόνιμα μια περιοχή συγκρούσεων, φυλετικών επιμειξιών, θρησκευτικών αναδεύσεων και εμπορικής ακμής.
Μονάχα δύο φορές κατά την διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της μπορεί να ειπωθεί ότι η Συρία ήταν ανεξάρτητο κράτος και αυτές ήταν κατά την διάρκεια της δυναστείας των Σελευκιδών από το 301 έως το 141πΧ και κατά την διάρκεια του χαλιφάτου του Umayyad από το 661 έως το 749 πΧ.
Το σύγχρονο κράτος της Συρίας καθορίζεται μετά την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με την συνθήκη Sykes-Picot του 1916. Η Συμφωνία Sykes–Picot, που υπεγράφη τον Μάιο του 1916, ήταν μια μυστική συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, με τη συναίνεση της Ρωσίας, που καθόριζε σφαίρες επιρροής και έλεγχο επί της Μέσης Ανατολής, ως διάδοχη κατάσταση της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ουσιαστικά η συμφωνία αυτή διαίρεσε τις αραβικές επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πέραν της Αραβικής χερσονήσου, σε περιοχές μελλοντικής βρετανικής και γαλλικής επιρροής και ελέγχου.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η συμφωνία Sykes-Picot ήταν ένα αυτοκρατορικής αντίληψης σχέδιο, το οποίο ελάχιστη σημασία έδινε στην γεωγραφία, την εθνικότητα και τη θρησκεία, δημιουργώντας τεχνητά κράτη, με ευθείες γραμμές. Αυτό μπορούμε να το αντιληφθούμε παρατηρώντας στον χάρτη τη μορφή των συνόρων των κρατών της Μέσης Ανατολής σε σύγκριση με εκείνα των ευρωπαϊκών κρατών.
Εικόνα 4 :Διαχωρισμός Μέσης Ανατολής με την συνθήκη Sykes-Picot
Το 1919 ιδρύεται το βασίλειο της Συρίας υπό τον εμίρη Faisal I με σύνορα από τα βουνά του Ταύρου έως το Σινά. Η βασιλεία του κράτησε μόλις κάποιους μήνες καθώς Γαλλικά στρατεύματα κατέλαβαν την Συρία και ανάγκασαν τον Faisal να διαφύγει στο Ιράκ.
Το 1920 στο San Remo το βασίλειο της Συρίας χωρίστηκε τοποθετώντας την Συρία και τον Λίβανο υπό την κυριαρχία των Γάλλων και την Παλαιστίνη υπό τον Βρετανικό έλεγχο. Η Συρία αντίστοιχα χωρίστηκε σε τρεις αυτόνομες περιοχές με τις φυλές των Αλαουιτών στις ακτές, των Δρούζων στον νότο, και την περιοχή των Μαρονιτών Χριστιανών στην ευρύτερη περιοχή του Λιβάνου.
Η Συρία κέρδισε ουσιαστικά την ανεξαρτησία της από την Γαλλική ηγεμονία μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, στις 17 Απριλίου του 1946 όταν και τα τελευταία στρατεύματα των Γάλλων αποχωρούν από την περιοχή. Από το 1946 έως και το 1956 η Συρία έχει 20 διαφορετικές κυβερνήσεις και 4 διαφορετικά συντάγματα.
Το 1948 η Συρία εμπλέκεται στον Αραβο-Ισραηλινό πόλεμο καθώς αντιτίθεται στην δημιουργία του Ισραηλινού κράτους. Ο Συριακός στρατός εισβάλλει στην Παλαιστίνη αλλά μετά από σκληρές μάχες τελικά περιορίζεται από τους Ισραηλινούς μέχρι τα υψίπεδα του Golan.
Toν Νοέμβριο του 1956 λόγω της κρίσης του Σουέζ, η Συρία συνάπτει σύμφωνο συνεργασίας με την Σοβιετική Ένωση, παρέχοντας στους Σοβιετικούς ένα πάτημα στην Μέση Ανατολή με αντάλλαγμα στρατιωτικούς εξοπλισμούς και εκπαίδευση.
Την 1η Φεβρουαρίου 1958 η Συρία με την Αίγυπτο ενώνουν τα κράτη τους δημιουργώντας την Ενωμένη Αραβική Δημοκρατία σαν αποτέλεσμα του κινήματος του Παν-Αραβισμού της εποχής, η οποία όμως τελικά διαλύθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1961.
Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1960 στην Συρία πραγματοποιούνται συνεχόμενα πραξικοπήματα έως τις 17 Νοεμβρίου του 1970 οπότε και ο τότε υπουργός Αμύνης Hafez al-Assad κατέκτησε την εξουσία με ένα αναίμακτο πραξικόπημα.
Ο Assad αμέσως δημιουργεί δομές για την κυβέρνηση και το κράτος και τον Μάρτιο του 1971 πραγματοποιεί δημοψήφισμα το οποίο κερδίζει και του δίνει την προεδρία για τα επόμενα 7 χρόνια. Τον Μάρτιο του 1972 διεξάγονται εκλογές όπου το κόμμα Ba’ath κερδίζει και το 1973 ψηφίζεται νέο σύνταγμα στο οποίο η Συρία ορίζεται ως σοσιαλιστικό κράτος με τον Ισλαμισμό να ορίζεται ως η κύρια θρησκεία του κράτους. Παρότι ο Hafez al-Assad προσπάθησε να αναμορφώσει την Συρία η διακυβέρνησή του δεν ήταν χωρίς κριτική. Στα τέλη του 1970 οι Σουνίτες Μουσουλμάνοι αντιτιθέμενοι στην κυριαρχία στο κράτος και στον στρατό των Σιιτών Μουσουλμάνων Allawites, προκαλoύν εξεγέρσεις στις περιοχές Aleppo, Hums και Hama και προχωρούν σε απόπειρα δολοφονίας κατά του Assad. Σαν απάντηση ο Assad με νομοθεσίες προσπάθησε να απεγκλωβίσει την Συρία από τον σφιχτό εναγκαλισμό του φανατικού Ισλαμισμού. Η κορύφωση της διένεξης πραγματοποιείται στην πόλη Hama το 1980, όταν κυβερνητικά στρατεύματα βομβαρδίζουν εξεγερμένες περιοχές της πόλης προκαλώντας τον θάνατο ή τον τραυματισμό 15000-20000 πολιτών και καταπνίγοντας την εξέγερση. Έκτοτε οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις περιορίστηκαν έως και τα πρόσφατα χρόνια.
Ο Hafez al-Asssad πεθαίνει στις 10 Ιουνίου 2000 και ένα μήνα έπειτα ο γιός του Bashar al-Assad εκλέγεται πρόεδρος με δημοψήφισμα.
Η περίοδος αμέσως μετά την εκλογή του Bashar al-Assad έδωσε νέες ελπίδες για ελευθερίες και δημοκρατικές αλλαγές στον συριακό λαό και έμεινε γνωστή ως η Άνοιξη της Δαμασκού. Το Νοέμβριο του 2000 απελευθερώνονται 600 πολιτικοί κρατούμενοι και το έως τότε εκτός νόμου κόμμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας απέκτησε ξανά δικαιώματα και νομική υπόσταση.
Από το 2002 και έπειτα οι σχέσεις μεταξύ της Συρίας και των ΗΠΑ ψυχραίνονται καθώς οι Σύριοι κατηγορούνται ότι προμηθεύονται όπλα μαζικής καταστροφής και λόγω των ισχυρών δεσμών τους με την Hamas, την Hezbollah και το τζιχαντιστικό κίνημα Παλαιστίνης, τα οποία θεωρούνται από τον Δυτικό κόσμο τρομοκρατικές οργανώσεις.
Το 2004 οι Κούρδοι της Συρίας διαμαρτυρήθηκαν διεθνώς για επίθεση εναντίον τους από παραστρατιωτικές καθεστωτικές ομάδες και πραγματοποιήθηκαν εξεγέρσεις στις πόλεις Hassakeh και Qanneshli.
To 2005 αντιπολιτευόμενοι ακτιβιστές κατέκριναν ανοιχτά την Συριακή κυβέρνηση ως απολυταρχική και ζήτησαν δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Οι αρχηγοί τους καταδικάστηκαν και φυλακίστηκαν. Κατά την διάρκεια των επομένων χρόνων οι αρχές πέρασαν νόμους υπέρ της λογοκρισίας του διαδικτύου όπως την υποχρέωση των internet καφέ να καταγράφουν όλα τα σχόλια που οι χρήστες κάνουν στα διάφορα forum ή την απαγόρευση πρόσβασης σε ιστοχώρους όπως το Wikipedia, YouTube, Facebook και Amazon.
Από το 2006 έως το 2010 η Συρία γνώρισε την μεγαλύτερη περίοδο ξηρασίας της σύγχρονης ιστορίας της, καταστρέφοντας σε μεγάλο μέρος την αγροτική παραγωγή της.
Τον Μάιο του 2010 οι ΗΠΑ επαναφέρουν τις κυρώσεις εναντίον της Συρίας που είχαν αρθεί το 2008 κατηγορώντας τους για υποστήριξη τρομοκρατικών οργανώσεων και προσπάθειες για ανάπτυξη πυρηνικού προγράμματος.
ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Αίτια-Αφορμές
Οι αιτίες του εμφυλίου πρέπει να αναζητηθούν στους ακόλουθους παράγοντες που δημιούργησαν το περιβάλλον εκείνο ώστε να ξεσπάσει η σύρραξη [7]:
Δημογραφικά αίτια
Τα ισχυρά ερείσματα του καθεστώτος Assad στην φυλετική-θρησκευτική ομάδα των Αλαουιτών και η κυριαρχία τους στις υψηλές θέσεις της κοινωνίας και του κράτους που απολαμβάνουν από το 1920, οδήγησε σε θρησκευτικές διακρίσεις εναντίον τόσο των Σουνιτικών πληθυσμών του Ιράκ όσο και των Κούρδων στο βορρά.
Οικονομικά αίτια
Το μεγαλύτερο ποσοστό του Συριακού λαού ήταν πολύ δυσαρεστημένο με την κυβέρνησή του Assad κυρίως στις φτωχές περιοχές της Συρίας και σε πόλεις όπως η Darra και η Homs όπου κατοικούν φτωχοί Σουνιτικοί πληθυσμοί. Η πολιτική του καθεστώτος όξυνε τις αντιθέσεις μεταξύ της ελίτ και των φτωχότερων τάξεων, ιδιαίτερα μετά την υιοθέτηση φιλελεύθερων πολιτικών.
Αυτό συνέπεσε με την μεγαλύτερη ξηρασία στα χρονικά της Συρίας που διήρκησε από το 2007 έως το 2010 και οδήγησε στην καταστροφή του ενός τρίτου της αγροτικής παραγωγής το οποίο συνεισέφερε κατά το ένα τέταρτο στο ΑΕΠ της Συρίας, στις αυξήσεις των τιμών των τροφίμων και την μαζική μετανάστευση τουλάχιστον 1.5 εκατομμυρίων αγροτών στις πόλεις. Η ξηρασία ήλθε να προστεθεί στην μεγάλη αύξηση του πληθυσμού της Συρίας, από μόλις 4 εκατομμύρια το 1950 σε 22 εκατομμύρια σήμερα. Ένα από τα λάθη της κυβέρνησης Άσαντ ήταν ότι ευνόησε την υιοθέτηση της βαμβακοκαλλιέργειας, που είναι πολύ απαιτητική σε νερό.
Ανθρώπινα Δικαιώματα
Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Συρία βρίσκονταν υπό κριτική από τους διεθνείς κανονισμούς εδώ και πολλά χρόνια καθώς από το 1963 έως το 2011 η χώρα τελούσε υπό καθεστώς εκτάκτου ανάγκης, γεγονός που έδινε το δικαίωμα στις δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος να απαγορεύουν τις δημόσιες συναθροίσεις, να συλλαμβάνουν αντιφρονούντες, να περιορίζουν την ελεύθερη ενημέρωση κτλ. Οι γυναίκες και οι εθνικές μειονότητες γνώριζαν διακρίσεις στις ελεύθερες προσβάσεις στους δημοσίους τομείς ενώ χιλιάδες Κούρδοι της Συρίας στους οποίους είχαν αρνηθεί την ιθαγένεια το 1962 έβλεπαν τους απογόνους τους 50 χρόνια μετά να θεωρούνται ακόμα ξένοι στον ίδιο τους τον τόπο για το κράτος.
Πορεία του Εμφυλίου
Αφορμή για το ξέσπασμα του εμφυλίου ήταν η σύλληψη και ξυλοδαρμός από τις δυνάμεις ασφαλείας κάποιων νεαρών στην πόλη της Deraa τον Μάρτιο του 2011 οι οποίοι έγραφαν αντικαθεστωτικά συνθήματα σε ένα σχολικό τοίχο. Σαν αντίδραση στον βασανισμό τους πραγματοποιήθηκαν πορείες διαμαρτυρίας, οι οποίες μετατράπηκαν σε εξέγερση όταν οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον του πλήθους.
Η εξέγερση απλώθηκε σε όλη την χώρα με αίτημα την παραίτηση του καθεστώτος Assad και η αντίδραση του καθεστώτος να καταστείλει βίαια τις κατά τόπους εξεγέρσεις πυροδότησε ακόμα μεγαλύτερες εξεγέρσεις και σκλήρυνε την στάση των αντικαθεστωτικών. Τον Ιούλιο του 2011 στους δρόμους των πόλεων της Συρίας βρίσκονταν εκατοντάδες χιλιάδες Σύριοι διαμαρτυρόμενοι για την σκληρότητα του καθεστώτος.
Με τον καιρό οι διαμαρτυρόμενοι Σύριοι άρχισαν να εξοπλίζονται, αρχικά για να προστατέψουν τον εαυτό τους και έπειτα από κάποιο διάστημα για να διώξουν τις δυνάμεις ασφαλείας από τις περιοχές τους.
Η βία εντεινόταν με το πέρασμα του χρόνου και τελικά από μια πορεία διαμαρτυρίας κατέληξε σε εμφύλιο πόλεμο καθώς οι ένοπλοι αντικαθεστωτικοί με την βοήθεια εξωτερικών δυνάμεων, άρχισαν να δημιουργούν ομάδες και να μάχονται εναντίον του τακτικού Συριακού στρατού για τον έλεγχο των πόλεων και της υπαίθρου. Οι μάχες έφτασαν στην Δαμασκό και το Aleppo το 2012.
Η διαμάχη μετά το 2013 γιγαντώνεται και πλέον δεν είναι μόνο μία μάχη για την αποπομπή του Assad από την εξουσία αλλά εξαπλώθηκε καθώς απέκτησε εθνικιστικές προεκτάσεις μεταξύ των Σουνιτών, Σιιτών, Κούρδων της Συρίας αλλά και διεθνείς καθώς η κατάληξη της εμφύλιας σύρραξης εξυπηρετεί ή θίγει τα συμφέροντα τόσο των όμορων χωρών όσων και των περιφερειακών και παγκοσμίων δυνάμεων. Το τελευταίο κομμάτι στο μωσαϊκό αυτού που ξεκίνησε ως εμφύλια σύρραξη είναι η γιγάντωση του ISIS,η ανάληψη από αυτό στρατιωτικής δράσης και η κατοχή πλέον πολύ μεγάλου μέρους της Συριακής υπαίθρου.
Εικόνα 5: Περιοχές ελέγχου των διαφόρων δυνάμενων στην Συρία, έτος 2015
Αντιμαχόμενες Παρατάξεις
Για την κατανόηση λοιπόν της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στην Συρία θα πρέπει να αναφερθούμε στις αντιμαχόμενες παρατάξεις αυτού του πολέμου καθώς και στους σκοπούς που προσπαθεί να εξυπηρετήσει καθεμία από αυτές με την εμπλοκή τους [5]:
ISIS
Αν και όχι η μεγαλύτερη ένοπλη ομάδα που δρα στην Συρία, το ISIS είναι σίγουρα το γνωστότερο, κυρίως λόγω της ακραία φονταμεταλιστικής ρητορικής και τρόπου δράσης του. Αυτή την στιγμή το αρχηγείο του είναι στην πόλη Raqqa και κατέχει μεγάλα ποσοστά της Συριακής υπαίθρου καθώς και τον έλεγχο όλων σχεδόν των πετρελαιοπηγών και διυλιστηρίων αποκομίζοντας τεράστια ποσά από την εκμετάλλευσή τους.
Εικόνα 6: Η κατοχή των Συριακών πετρελαίων και διυλιστηρίων της Συρίας από το ISIS
Κατά τα αρχικά στάδια της εμφύλιας σύρραξης, το ISIS πολεμούσε στο πλευρό των υπόλοιπων Σουνιτικών δυνάμεων, αλλά από το 2014 όπου ο ηγέτης του Abu Bakr al- Baghdadi ανακοίνωσε την ίδρυση του χαλιφάτου και ανέλυσε τα πλάνα του για επέκτασή του σε όλη την Μέση Ανατολή συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, διεξάγει ανεξάρτητες επιχειρήσεις.
Στον βορρά το ISIS διεξάγει μάχες εναντίον των Κούρδων του YPG στα σύνορα με την Τουρκία ενώ στον νότο εναντίον του Σιιτικού στρατού.
Οι απάνθρωπες τακτικές του (αποκεφαλισμοί, διαμελισμοί κτλ), η σκληρή φονταμενταλιστική θέση του καθώς επιβάλλει μια ακραία Σαρία στις περιοχές που έχει καταλάβει και οι επεκτατικές βλέψεις του οδήγησαν την διεθνή κοινότητα στην καταδίκη του και στην ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον του.
Σκοπός του ISIS είναι να προσαρτήσει όσο περισσότερες περιοχές της Συρίας μπορεί στο αυτό-ανακηρυχθέν χαλιφάτο του Ιράκ και του Λεβάντε και την εξασφάλιση διαδρόμου γι΄αυτό προς την θάλασσα της Μεσογείου.
Κούρδοι-YPG
Οι Κούρδοι της Συρίας έχουν ισχυρούς δεσμούς με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK) της Τουρκίας από τους οποίους εξοπλίζονται και εκπαιδεύονται. Με την έναρξη του Συριακού εμφυλίου αν και μετριοπαθείς εναντίον του καθεστώτος Assad, διέβλεψαν μια χρυσή ευκαιρία για να διεκδικήσουν την αυτονομία τους , στα πρότυπα των Κούρδων του Ιράκ, με απώτερο σκοπό την δημιουργία του Κουρδικού κράτους που θα καταλαμβάνει περιοχές από Τουρκία, Συρία και Ιράκ.
Έχει πολεμήσει κυρίως εναντίον του ISIS, το οποίο προσπάθησε να επεκταθεί το 2014 στην βόρεια Συρία και έχει γίνει γνωστή η μάχη για την κυριαρχία στην πόλη του Κομπάνι. Η Τουρκία βλέπει με ιδιαίτερη ανησυχία την ενδυνάμωση του YPG καθώς και την συμπάθεια με την οποία αντιμετωπίζετε από τον Δυτικό κόσμο και έχουν σημειωθεί συγκρούσεις με τον Τουρκικό στρατό και βομβαρδισμοί των θέσεων του στα Τουρκικά σύνορα.
Popular Front for the Liberation of Palestine
Το PFLP είναι μια Παλαιστινιακή ένοπλη ομάδα η οποία επιχειρεί κυρίως στην περιοχή του στρατοπέδου προσφύγων του Yarmouk στην Δαμασκό, το οποίο ήταν το κύριο πεδίο μαχών μεταξύ των δυνάμεων του Assad και των ισλαμιστών του al-Nusra.
Στην περιοχή του στρατοπέδου του Yarmouk κατοικούν δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι πρόσφυγες καθώς η Συρία ήταν από τις ελάχιστες Αραβικές χώρες που προσέφεραν δικαιώματα και ιθαγένεια σε αυτούς και τις οικογένειές τους όταν εκδιώχθηκαν από το Ισραήλ από το 1948 έως το 1967.
Ahrar al-Sham
Η ένοπλη ομάδα Ahrar al-Sham είναι από τις μεγαλύτερες των ομάδων του Ισλαμικού μετώπου που μάχονται εναντίον του Assad. Διαθέτει τουλάχιστον 20000 μαχητές και πολεμάει συμμαχώντας με τους μαχητές του al-Nusra και του Ελεύθερου Συριακού Στρατού.
Jabhat al-Nusra
Περισσότερο γνωστή ως Μέτωπο al-Nusra (Al-Nusra Front) η ομάδα αυτή σχηματίστηκε το 2011 όταν ο τότε εμίρης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ Abu Bakr al-Baghdadi, έστειλε τον Σύριο Abu Muhammad al-Julani να δημιουργήσει ένα παρακλάδι της στην Συρία. Οι διασυνδέσεις της με την Αλ Κάιντα και το διεθνές δίκτυο χρηματοδότησης της, της επέτρεψε να γίνει από τις μεγαλύτερες δυνάμεις Ισλαμιστών μαχητών στην Συρία. Πριν την εμπλοκή του ISIS στον εμφύλιο το μέτωπο al-Nusra ήταν ο κύριος προορισμός όσων ισλαμιστών παγκοσμίως μετέβαιναν στην Συρία για να πολεμήσουν στο πλευρό των αντικαθεστωτικών.
Το 2013 το al-Nusra Front αποσχίστηκε από τον εμίρη Abu Bakr al-Baghdadi όταν αυτός διακήρυξε την ίδρυση του ISIS. To al-Nusra Front αν και αρχικά δεν ήταν καθόλου δημοφιλές στους κόλπους του Συριακού λαού λόγω του φόβου για την τζιχαντιστική του ιδεολογία, τώρα θεωρείται η πιο δημοφιλής και επιτυχημένη.
Η al-Nusra έχει πολεμήσει αρκετές μάχες εναντίον του ISIS για τον έλεγχο περιοχών ενώ ταυτόχρονα μάχεται τις δυνάμεις του Assad. Οι καταβολές του Μετώπου από την Αλ Κάιντα δεν επιτρέπουν την δημόσια τουλάχιστον διεθνή υποστήριξή της αν και υπάρχουν σαφείς αναφορές ότι στηρίζεται οικονομικά πέρα από την ίδια την οργάνωση και από την Σαουδική Αραβία. Όταν η Ρωσία ξεκίνησε τους βομβαρδισμούς στην Συρία ο πρώτος της στόχος ήταν θέσεις του al-Nusra Front, πράγμα που αποδεικνύει την σπουδαιότητα της καταστολής του για τις δυνάμεις του Assad και τους συμμάχους του.
Free Syrian Army
Όταν η Συριακή κρίση άρχισε να παίρνει διαστάσεις το 2012, ο FSA ήταν η αντίπαλη του Assad δύναμη που υποστηριζόταν ανοιχτά από την Δύση καθώς προέβαλλε ως μετριοπαθής και μεταβατική που σκοπό της είχε την ανατροπή του Assad και την διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Η αλήθεια βέβαια αποδείχτηκε πολύ διαφορετική αφού το FSA αποδείχθηκε ότι είναι ένα συνονθύλευμα μαχητών με διαφορετικές απόψεις και προθέσεις για την επόμενη μέρα. Για το λόγο αυτό ουσιαστικά πλέον δεν υπάρχει καθώς μετά την δημιουργία της al-Nusra και του ISIS που έχουν σαφέστερους στόχους, οι περισσότεροι μαχητές του κατέφυγαν σε αυτά.
National Defence Forces
Στις αρχές του 2013 ο Assad ξεκίνησε τον σχηματισμό, εκπαίδευση και ένταξη σε επαγγελματικές δομές των δεκάδων χιλιάδων πολιτοφυλάκων που αμύνονταν υπέρ του καθεστώτος ανά ομάδες σε μία κοινή δύναμη, την ονομαζόμενη National Defence Force (NDF).
Ο σκοπός ήταν να δημιουργηθεί μια δύναμη η οποία ανά τόπους οι στρατιώτες της, θα είχαν πολύ ισχυρά κίνητρα αφού θα υπερασπίζονταν τα εδάφη και τα σπίτια τους. Καθώς δόθηκαν και μισθοί στα μέλη του NDF, νεαροί και άνεργοι άντρες συνέρευσαν για να ενταχθούν σε αυτό, όπως επίσης και πολλοί άντρες των οποίων οι οικογένειες και τα σπίτια χάθηκαν από την δράση των ανταρτών. Σε κάποια χωριά Αλαουιτών σχεδόν κάθε άντρας είναι πλέον μέλος του NDF. Σε άλλες περιοχές όπως στο νότο οι Δρούζοι εντάχθηκαν στο NDF για να προστατέψουν τις περιοχές τους από την δράση του ISIS.
Η δημιουργία, η εκπαίδευση και ο εξοπλισμός του NDF είχε την προσωπική επίβλεψη του στρατηγού των ειδικών Ιρανικών δυνάμεων Iranian Revolutionary Guard Corps . Σύριοι κυβερνητικοί παραδέχθηκαν ότι έχουν λάβει βοήθεια τόσο από το Ιράν όσο και από την Hezbollah, με τα μέλη του NDF να λαμβάνουν εκπαίδευση ανταρτοπόλεμου σε στρατόπεδα στην Συρία, τον Λίβανο και το Ιράν στα πρότυπα της Ιρανικής πολιτοφυλακής.
Η NDF δρα σε συνδυασμό με τον τακτικό Συριακό στρατό ο οποίος την εξοπλίζει και την υποστηρίζει εφοδιαστικά. Επειδή οι δυνάμεις της βασίζονται στις μειονοτικές εθνότητες που υπάρχουν στην Συρία όπως Χριστιανοί, Αλαουίτες, Δρούζοι και καθώς καλούνται να υπερασπίσουν κυρίως τις περιοχές τους η δράση της NDF κρίνεται ιδιαιτέρως επιτυχημένη και πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η δημιουργία της άλλαξε την πορεία του εμφυλίου στα τέλη του 2012 όταν θεωρούνταν σχεδόν βέβαιη η επικράτηση των αντικαθεστωτικών. Η δύναμη αντρών της NDF είναι περίπου 100000.
Διεθνοποίηση του Εμφυλίου
Ρωσία
Η Ρωσία ενεπλάκη στρατιωτικά στον Συριακό εμφύλιο το Σεπτέμβριο του 2015 με στρατιωτική δύναμη που περιλαμβάνει 12 Su-25, 12 Su-24, 6 Su-34, 4 Su-30, 15 ελικόπτερα, 6 τανκ Τ-90 και 200 πεζοναύτες. Τα κίνητρα της Ρωσίας για να εμπλακεί στρατιωτικά στον εμφύλιο της Συρίας είναι τα ακόλουθα:
Η Ρωσία με την παρέμβαση της στέλνει ένα σαφές μήνυμα στις ΗΠΑ ότι τελείωσε η εποχή του μονοπολικού κόσμου όπως αυτός δημιουργήθηκε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Διατρανώνει επίσης ότι θα προστατέψει τα συμφέροντα της και την μοναδική βάση που έχει στην Μεσόγειο με οποιοδήποτε τρόπο, όπως άλλωστε έπραξε και με την προσάρτηση της Κριμαίας κατά τον Ουκρανικό εμφύλιο.
Με την παρέμβαση της βοηθάει στην αποσυμπίεση των συμμάχων τους Ιρανών και της Hezzbolah που μάχονται στο πλευρό του Assad.
Θέλει να εξαλείψει από την περιοχή τις αντίπαλες του Assad δυνάμεις του FSA, οι οποίες πρόσκεινται στην Αμερικάνικη σφαίρα επιρροής αφού έχουν λάβει από αυτούς στρατιωτική εκπαίδευση και βοήθεια, έτσι ώστε να μην έχουν λόγο στην επόμενη μέρα στην Συρία.
Καθώς επεκτείνει τα πλήγματα των θέσεων του ISIS και εντός του Ιρακ, ενισχύει την θέση της και τις συμπάθειες της στην Μέση Ανατολή καθώς θα δημιουργήσει συμμαχία και με το Ιράκ εναντίον του ISIS.
Κερδίζει την παγκόσμια αναγνώριση ως η μόνη δύναμη που ανέλαβε να εκκαθαρίσει την Μέση Ανατολή από τον κίνδυνο επέκτασης του ISIS. Η κίνησή της αυτή πραγματοποιείται επίσης καθώς μια τελική επικράτηση του ISIS θα μπορούσε να δημιουργήσει αποσταθεροποίηση στα νότια σύνορά της με την δημιουργία ενός χαλιφάτου από τον Λίβανο εώς το Ιράν. Άλλωστε όπως και ο πρόεδρος της Ρωσίας Πούτιν δήλωσε «2000 Ρώσοι Μουσουλμάνοι έχουν ενταχθεί στις τάξεις του ISIS και προτιμάμε να τους αντιμετωπίσουμε εκεί παρά με την επιστροφή τους στην Ρωσία».
Τέλος προστατεύει τα τεράστια οικονομικά της συμφέροντα στην περιοχή καθώς το συνολικό ύψος των συμβολαίων για πωλήσεις Ρώσικου στρατιωτικού εξοπλισμού στην Συρία ανέρχονται στα 5 δις $, ενώ μετά την πτώση του καθεστώτος του Καντάφι στην Λιβύη οι Ρώσοι έχασαν συμβόλαια αξίας 4 δις$. Επίσης εταιρείες Ρώσικων συμφερόντων έχουν επενδύσει στην Συρία ποσά άνω των 20 δις$. Είναι λοιπόν πολύ μεγάλο το οικονομικό διακύβευμα για την Ρωσία σε περίπτωση κατάρρευσης του καθεστώτος Assad.[6]
Κίνα
Η Κίνα αν και δεν συμμετέχει άμεσα σε πολεμικές επιχειρήσεις, έχει έρθει σε συμφωνία υποστήριξης του Assad με την Ρωσία και το Ιράν. Μετά την κατάρρευση του μετώπου στην Συρία όπου βρίσκονται τα Συριακά πετρέλαια και την κατοχή τους από τους επαναστάτες, η παραγωγή Συριακού πετρελαίου μειώθηκε περίπου στο 95%, η Κίνα συμφώνησε σε οικονομική βοήθεια ύψους 500 εκ $ μηνιαίως, βοηθώντας έτσι τον Assad να συνεχίσει τον πόλεμο
Η Κίνα δημιουργεί με τον τρόπο αυτό δύο νέους συμμάχους στην περιοχή που είναι τεραστίου ενδιαφέροντος γι’ αυτή λόγω των πετρελαϊκών αναγκών της, της Συρίας και του Ιράν[5].
Ιράν
Εκτός από την Ρωσία και την Κίνα, το καθεστώς του Assad υποστηρίζεται τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά από το Ιράν. Η Συρία είναι ιστορικά ο στρατηγικός εταίρος του Ιράν στις διενέξεις και τις κατά καιρούς εχθροπραξίες με το Ισραήλ όσο και στην δημιουργία και διατήρηση του λεγόμενου Σιιτικού τόξου, που συνδέει τους Σιίτες του Ιράν , με αυτούς της Συρίας και του Λιβάνου, άρα και την διασφάλιση των γεωγραφικών συμφερόντων του Ιράν που είναι η διατήρηση φιλο-Ιρανικών κυβερνήσεων στη Μεσόγειο θάλασσα.
Κύριο μέλημα του Ιράν στην υπάρχουσα κρίση είναι λοιπόν το καθεστώς του Assad να συνεχίσει να έχει τον έλεγχο της Συρίας ή έστω η διάδοχη κατάσταση να παραμείνει πιστή στην πολιτική του Ιράν. Η υποστήριξη προς το καθεστώς του Assad είναι τόσο με την αποστολή στρατιωτικού υλικού όσο και στρατιωτικών συμβούλων και ειδικά εκπαιδευμένων στρατιωτικών τμημάτων όπως το Iranian Revolutionary Guard Corps (IRGC), το οποίο σύμφωνα με στοιχεία του Οκτωβρίου του 2015 αριθμεί περίπου 7000 άντρες.
Είναι τέτοια η παρέμβαση των Ιρανών στο εσωτερικό της Συρίας που ο πρώην πρωθυπουργός της Riad Hijab είχε δηλώσει ότι το άτομο που κυβερνά αυτή την στιγμή την Συρία δεν είναι ο Assad αλλά ο στρατηγός Qassem Suleimani στρατηγός του IRGC [5].
Λίβανος-Hezzbolah
Η Hezzbolah τιμώντας την συμμαχία της με την Συρία και μπροστά στον κίνδυνο να επικρατήσουν οι αντικαθεστωτικές Σουνιτικές δυνάμεις και να διασπαστεί το Σιιτικό τόξο και να αποκοπεί ο Λίβανος από το Ιράν, συμμετέχει σχεδόν από την πρώτη στιγμή με δύναμη περίπου 3000 αντρών στο πλευρό του Assad [5].
Ιράκ
Το Ιράκ ενώ στα πρώτα χρόνια του εμφυλίου παρέμενε ουδέτερο, μετά την γιγάντωση του ISIS και την γνωστοποίηση των βλέψεών του για δημιουργία ενός χαλιφάτου που θα περιλαμβάνει τόσο το Ιράκ όσο και την Συρία, συμφώνησαν το Σεπτέμβριο του 2015 με την Ρωσία, το Ιράν και την Συρία σε στρατιωτική συνεργασία για την εξάλειψή του [5].
Ευρωπαική Ένωση
Η Ευρωπαϊκή ένωση δεν κατάφερε να τηρήσει μια κοινή θέση όσον αφορά το Συριακό πρόβλημα. Αντιθέτως υπήρχαν από την αρχή διαφορετικές προσεγγίσεις όπως αυτής της Γαλλίας που υποστήριζε την πτώση του καθεστώτος Assad ακόμα και με την αποστολή στρατευμάτων, της Βρετανίας που υποστήριξε την στρατιωτική παρέμβαση αλλά αυτή καταψηφίστηκε στο κοινοβούλιό της και της Γερμανίας που τήρησε ουδέτερη στάση..
Τελικά στο θέατρο του πολέμου μόνο η Γαλλία έστειλε αεροπορικές δυνάμεις ( περίπου 20 Rafale ), από τον Σεπτέμβριο του 2014 και με σκοπό πλέον όχι το καθεστώς του Assad, αλλά τις δυνάμεις του ISIS.
ΗΠΑ
Η στρατηγική των ΗΠΑ στον Συριακό εμφύλιο φαίνεται εξαιρετικά προσεκτική ως προς την ανάληψη στρατιωτικής δράσης. Εκτίμησε σίγουρα λάθος τις πρώτες εβδομάδες του εμφυλίου ότι η πτώση του καθεστώτος Assad θα ήταν θέμα χρόνου και έπειτα παρόλο που δεχόταν τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας για επέμβαση πολιτική ή στρατιωτική για τον τερματισμό του εμφυλίου δίστασαν να εμπλακούν.
Γεγονός είναι ότι ενώ το καθεστώς του Assad δεν είναι της αρεσκείας τους, δεν είχαν άμεσο ενδιαφέρον για το αποτέλεσμα του πολέμου αφού κάθε πιθανή τελική λύση αυτού δεν την εξυπηρετούσε άμεσα. Ταυτόχρονα οι συζητήσεις που διαρκούσαν κατά τα πρώτα χρόνια του πολέμου με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, την έκαναν να είναι διαλλακτική στην παρέμβαση του Ιράν στην Συρία ώστε να μην χαλάσει η διαφαινόμενη συμφωνία.
Έχει βοηθήσει με εξοπλισμό, στρατιωτική εκπαίδευση και οικονομική βοήθεια μαζί με τις συμμάχους της στην περιοχή Τουρκία και Σαουδική Αραβία τις μετριοπαθείς αντικαθεστωτικές ομάδες, ενώ από το 2014 βοηθάει και στην καταπολέμηση του ISIS.
H πρόσφατη είσοδος της Ρωσίας με ενεργή στρατιωτική δράση στο θέατρο πολέμου της Συρίας άλλαξε άρδην την πολιτική των ΗΠΑ καθώς σύμφωνα με τα δεδομένα των τελευταίων ημερών ενεργοποίησαν την βάση του Ινσιρλίκ στην Τουρκία, με προοπτική να μεταφερθούν εκεί Α/Φ F-15, A-10, F-22. Είναι ξεκάθαρο ότι ενώ τα Α/Φ Α-10 και F-22 βρίσκονται εκεί για τον βομβαρδισμό θέσεων του ISIS, τα F-15 στέλνονται για να αναχαιτίσουν ή έστω να περιορίσουν τις υπερπτήσεις των Ρώσικων αεροσκαφών στον εθνικό εναέριο χώρο της Τουρκίας, καθώς αυτά πλήττουν θέσεις των ανταρτών που βρίσκονται εντός των τουρκικών εδαφών .
Εικόνα 7: Σημεία βομβαρδισμού των Αμερικανικών δυνάμεων κατά των θέσεων του ISIS
Σαουδική Αραβία
Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν βρίσκονται σε μια ιδεολογική σύγκρουση από τον 7ο μ.Χ αιώνα οπότε και έγινε ο διαχωρισμός μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών. Οι Σαουδάραβες υποστηρίζουν ανοιχτά με τεράστια χρηματικά ποσά τους επαναστάτες Σύριους σε μια προσπάθεια να αλλάξουν τις ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή του Περσικού κόλπου και ευρύτερα της Μέσης Ανατολής διαλύοντας την συμμαχία Συρίας-Ιράν.
Όντας βαθιά θεοκρατικό καθεστώς η αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας κατά την διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης ήταν να διασφαλίσει την μη διασπορά της μέσα στα σύνορά της και την προσπάθεια να την εκμεταλλευτεί για να πλήξει την κυριαρχία του Ιράν στην περιοχή[5] .
Τουρκία
Η Τουρκία έψαχνε καιρό για μια ευκαιρία ώστε να παρουσιάσει τον εαυτό της στο διεθνές προσκήνιο ως ο αρχηγός και ρυθμιστής του Ισλαμικού κόσμου. Το ειρωνικό βέβαια είναι ότι πριν την έναρξη του Συριακού εμφυλίου, οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν πολύ βελτιωμένες και η Τουρκία θεωρούσε την Συρία ως βασικό εταίρο στα πλάνα της για ηγετικό ρόλο στην Μέση Ανατολή. Το πλάνο της Τουρκίας τώρα είναι η υποστήριξη των αντικαθεστωτικών ώστε να υπάρχει αλλαγή καθεστώτος στη Συρία.
Κατά την διάρκεια του εμφυλίου έχει εξοπλίσει και εκπαιδεύσει τον επαναστατικό στρατό των Συρίων και τους έχει επιτρέψει να διατηρούν τα αρχηγεία τους εντός των εδαφών της Τουρκίας ώστε να μην μπορούν να πληγούν από την Συριακή κυβέρνηση.
Στην πορεία η Τουρκία δεν αρκέστηκε μόνο στην ρητορική ανάγκης αλλαγής κυβέρνησης στην Συρία αλλά αντίθετα διεύρυνε το πεδίο της σύγκρουσης κάνοντας λόγο για έναν ουσιαστικά Σουνιτικό πόλεμο εναντίον των Αλαουιτών της Συρίας και κατά της φιλο-Σιιτικής κυβέρνησης του Ιράκ, στην προσπάθεια της μέσω του εμφυλίου να ξεκαθαρίσει και το πρόβλημα της αυτονομίας των Κούρδων στο Ιράκ και την Συρία .
Ισραήλ
Το Ισραήλ στην συγκεκριμένη σύγκρουση προσπαθεί να παραμείνει σχετικά ουδέτερο, έχοντας σαν αντικειμενικό σκοπό πρωτίστως να μην επιτρέψει την εξάπλωση των συγκρούσεων στα σύνορά του. Παρά τις κατά καιρούς ένοπλες συρράξεις και εχθροπραξίες με το καθεστώς του Assad, είναι σαφές ότι προτιμούν στα σύνορα τους μια Σιιτική κυβέρνηση παρά μια ακραία συντηρητική Σουνιτική. Όπως λέγετε πολλές φορές «πήγαινε με τον διάβολο που γνωρίζεις». Σίγουρα όμως θα τους ενδιέφερε ιδιαίτερα μια κυβέρνηση στην Συρία που να μην είναι ούτε ακραία Σουνιτική αλλά ούτε και φίλια προσκείμενη στο Ιράν, το οποίο τα τελευταία χρόνια μετά την έξοδο του από τον απομονωτισμό έχει επεκτείνει την ηγεμονία του από την Μεσόγειο έως το Αφγανιστάν.
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Ο Συριακός εμφύλιος πόλεμος είναι η μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή των καιρών μας. Ο αριθμός των αθώων πολιτών που υποφέρουν είναι τεράστιος καθώς εκτιμάται ότι περίπου 11 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους Από αυτούς τα 7 περίπου εκατομμύρια έχουν μετοικήσει σε ασφαλή μέρη εντός της Συρίας ενώ περίπου 4 εκατομμύρια έχουν μεταναστεύσει σε ξένες χώρες.
Τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του εμφυλίου έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 310000 άνθρωποι, οι μισοί από τους οποίους είναι άμαχοι. Οι βομβαρδισμοί έχουν ισοπεδώσει τις περισσότερες πόλεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα των αμάχων καταπατώνται βάναυσα απ όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές. Βασικές ανάγκες του πληθυσμού όπως φαγητό και ιατρική φροντίδα είναι σε έλλειψη.
Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν ότι στα τέλη του 2015 θα έχουν μεταναστεύσει εκτός Συρίας 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι, η μεγαλύτερη έξοδος μετά την γενοκτονία της Ρουάντα 20 χρόνια πριν.
Εικόνα 8: Μεταναστευτικός χάρτης των Συρίων προσφύγων
Το μεγαλύτερο ποσοστό Συρίων προσφύγων έχουν μεταβεί στην Ιορδανία και τον Λίβανο όπου έχουν δημιουργηθεί προσφυγικά στρατόπεδα. Με τους περιορισμένους πόρους που διαθέτουν αυτά τα κράτη και λόγω της όλο και αυξανόμενης ροής προσφύγων, τα στρατόπεδα έχουν φτάσει σε οριακά σημεία φιλοξενίας καθώς παρατηρούνται σοβαρότατα προβλήματα υγιεινής, έλλειψης νερού, τροφής και φαρμάκων και κατά συνέπεια τεράστιος κίνδυνος για έναρξη πανδημιών όπως χολέρα και τύφος.
Το υπόλοιπο μεγάλο κύμα προσφύγων, περίπου 2 εκατομμύρια διαφεύγουν μέσω της Τουρκίας με σκοπό να κατευθυνθούν στην Ευρώπη είτε μέσω της Ελλάδας, με τους κινδύνους και αποτελέσματα που όλοι γνωρίζουμε είτε μέσω Βουλγαρίας.
Τα Ηνωμένα Έθνη υπολόγισαν ότι για να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση στην Συρία τόσο για αυτού που βρίσκονται εντός των συνόρων όσο και για τους μετανάστες θα χρειαζόντουσαν τουλάχιστον $9 δισεκατομμύρια.
ΣΥΡΙΑΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ
Με δεδομένο ότι η Τουρκία αποτελεί εκ των πραγμάτων μέρος του προβλήματος, η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει την εναλλακτική λύση ως παράγων ισορροπίας και σταθερότητας στο ασταθές εγγύς περιβάλλον της. Παράλληλα θα μπορούσε, με κατάλληλες πολιτικές και δεδομένης της παραδοσιακής συμπάθειας και εμπιστοσύνης που χαίρει στον αραβικό κόσμο, να παράσχει τις καλές της υπηρεσίες ως έμπιστος διαμεσολαβητής .Θα εστιάσω σε μερικά από τα σημεία κύριου ενδιαφέροντος για την Ελλάδα:
Γραμμές θαλασσίων συγκοινωνιών
Από την ανατολική Μεσόγειο και ειδικώς από τα ύδατα της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας διέρχονται κύριοι οδοί ναυσιπλοΐας μέσω των οποίων πραγματοποιούνται οι μεταφορές ανθρώπων και αγαθών. Ενδιαφέρον είναι εν προκειμένω το θέμα της διακίνησης ενεργειακών πόρων στη λεκάνη της Μεσογείου, δεδομένου ότι, σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι σημαντικότερες αλλαγές που αναμένονται στα επόμενα χρόνια είναι η ανάπτυξη των οδών εξαγωγής αργού πετρελαίου από την περιοχή της Κασπίας, η οποία σήμερα εξυπηρετείται κυρίως από τα λιμάνια του Ευξείνου Πόντου μέσω του Βοσπόρου. Έτσι, η σπουδαιότητα των λιμανιών της ανατολικής Μεσογείου θα αυξηθεί, μια και οι νέοι και οι υπό κατασκευήν αγωγοί θα διοχετεύουν σε αυτά την ενέργεια.
Από την άλλη, η Ελλάδα, διαθέτοντας τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο έχει ειδικούς λόγους να ενδιαφέρεται για την θαλάσσια ασφάλεια . Στο πλαίσιο αυτό, ως προεδρεύουσα χώρα στην ΕΕ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014, εργάσθηκε για την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Θαλάσσιας Ασφάλειας (European maritime Security Strategy), το κείμενο της οποίες εγκρίθηκε κατά την σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2014. Σημαντική επίσης για την θαλάσσια ασφάλεια υπήρξε η «Διακήρυξη της Λεμεσού», μια πρωτοβουλία που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης .
Γεωπολιτική της ενέργειας
Εκείνο που θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι και η κρίση αυτή – όπως οι περισσότερες κρίσεις, αν όχι όλες– οφείλεται σε γεωπολιτικής φύσης παράγοντες, που δεν είναι ίσως εμφανείς με την πρώτη ματιά, καλυπτόμενοι, όπως συνήθως συμβαίνει, πίσω από θρησκευτικές ή εθνοτικές αντιθέσεις.
Από γεωπολιτικής πλευράς, η Συρία βρίσκεται σε κομβικό σημείο σε ό,τι αφορά στη διακίνηση της ενέργειας των γύρω περιοχών και μαζί με την Τουρκία αποτελούν κύρια περιοχή διέλευσης της ενέργειας και εξόδου της στις ακτές της Μεσογείου.
Οι ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην, προς το παρόν, μερικώς εξερευνηθείσα περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, κυρίως εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης του Ισραήλ, της Κύπρου, της Αιγύπτου και της Ελλάδος δείχνουν ότι η περιοχή αυτή θα μπορούσε να γίνει κυριολεκτικά ένας «νέος Περσικός Κόλπος», σε ότι αφορά στον πλούτο ο οποίος θα μπορούσε να προέλθει από την εκμετάλλευσή τους.
Μετανάστευση
Η μεταναστευτική πίεση προς την Ευρώπη που αναμένεται να αυξηθεί εξαιτίας της κρίσης στη Συρία και των εξελίξεων στην περιοχή, συνιστά μείζον πρόβλημα, κυρίως για τις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η οποία αποτελεί κύρια πύλη εισόδου. Επιπλέον, η ανάπτυξη της τρομοκρατίας σε περιοχές από τις οποίες προέρχονται μεταναστευτικά κύματα δημιουργεί μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην «είσοδο» της Ευρώπης.
Ο κύριος όγκος των παράνομων μεταναστών εισέρχεται στην Ελλάδα από τα σύνορα με την Τουρκία, κυρίως τα θαλάσσια. Ωστόσο, εκτός από τους απλούς παράνομους μετανάστες, περνούν και φανατικοί τζιχαντιστές, οι οποίοι προέρχονται κατά κύριο λόγο από την Συρία και το Ιράκ.
Πρόκειται για πολύ σοβαρό ζήτημα που θα μπορούσε ίσως να αντιμετωπισθεί με δυναμικές αποφάσεις στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Δυστυχώς μέχρι σήμερα η ΕΕ το αντιμετωπίζει σε επίπεδο επιτήρησης. Επείγει λοιπόν η συγκρότηση μιας Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής η οποία θα εξασφάλιζε τα θαλάσσια σύνορα της Ευρωπαικής Ένωσης, παρόλο που τον τελευταίο καιρό διακινούνται σενάρια για κοινές περιπολίες στο Αιγαίο με την Τουρκία.
Πανδημίες
Οι πανδημίες αποτελούν σίγουρα μια υπαρκτή απειλή για τις χώρες που δέχονται τα κύματα των λαθρομεταναστών, και η Ελλάδα είναι στην πρώτη θέση. Αν μέχρι τώρα ανησυχούσαμε για τις πανδημίες που ήταν δυνατόν να προκληθούν από λαθρομετανάστες, τώρα θα πρέπει να δούμε και το θέμα της βιο-τρομοκρατίας. Δεν είναι καθόλου δύσκολο στον φανατισμένο ισλαμιστή που ζώνεται εκρηκτικά για να πάρει μαζί του έναν αριθμό «απίστων», να κάνει κάτι αντίστοιχο, εισερχόμενος σε μια Δυτική κοινωνία, προσβεβλημένος από κάποιον εργαστηριακό ιό.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στα προηγούμενα κεφάλαια πραγματοποιήθηκε μια προσπάθεια να αναλυθούν οι αιτίες που οδήγησαν την εμφύλια σύρραξη στην Συρία να γιγαντωθεί και να γίνει ένα πεδίο γεωστρατηγικού μπρα-ντε –φερ μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Είναι τέτοια η θέση της στον παγκόσμιο χάρτη που διαφαίνεται ότι κανείς δεν θα δεχτεί να θεωρηθεί ο χαμένος τόσο για την διασφάλιση των συμφερόντων τους όσο και για λόγους γοήτρου.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται στρατηγικά σε δύσκολη θέση καθώς η χλιαρή παρέμβαση τους ενδυνάμωσε τις κινήσεις του άξονα Ρωσίας, Ιράν, Κίνας, προκαλώντας την δυσαρέσκεια των συμμάχων της στην περιοχή. Η επόμενη μέρα όποια και εάν είναι θα έχει σίγουρα σαν νέα περιφερειακή δύναμη το Ιράν, το οποίο αφέθηκε να δράσει στρατιωτικά ακόμα και μέσα στο Ιράκ.
Την ενδυνάμωση αυτή του Ιράν βλέπουν ιδιαίτερα αρνητικά τόσο η Σαουδική Αραβία, παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ, που δεν θέλει να αλλάξουν οι ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή, όσο και το Ισραήλ αλλά και η Τουρκία που διεκδικεί για τον εαυτό της τον ρόλο του ηγεμόνα της Μέσης Ανατολής.
Επιπρόσθετα η προσφυγική κρίση που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις καθώς όλο και περισσότεροι Σύριοι πρόσφυγες διοχετεύονται μέσω Τουρκίας στην Ευρωπαική ένωση. Η εικόνα πνιγμένων παιδιών στις παραλίες της Ελλάδας αλλά και καραβανιών προσφύγων στους ευρωπαϊκούς δρόμους θα αναγκάσει επιτέλους την Ευρώπη να πάρει σαφή θέση ως προς την αναζήτηση λύσης για το τέλος του πολέμου.
Η αναζήτηση λοιπόν μιας λύσης πριν εκραγεί η περιοχή με απρόβλεπτες παγκόσμιες συνέπειες έχει φτάσει πλέον στο κρίσιμο σημείο. Στην καλύτερη περίπτωση εάν δεν αναζητηθεί κάποια λύση όπως είναι αυτή την στιγμή η κατάσταση στην Συρία, ο πόλεμος θα μπορούσε να διαρκεί για χρόνια ακόμα χωρίς κατάληξη υπέρ κάποιου μέρους αλλά με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και στην καταστροφή των εναπομεινάντων υποδομών της Συρίας.
Όσο και εάν φαίνεται παράδοξο αυτό που φαίνεται ότι θα βγάλει όλες τις μεγάλες δυνάμεις από το αδιέξοδο ώστε να αναζητήσουν μια συναινετική λύση για την επόμενη ημέρα στην Συρία είναι η γιγάντωση του ISIS. Ο ακραίος φονταμενταλισμός του ISIS, οι διακηρύξεις μίσους εναντίον του Δυτικού τρόπου ζωής, οι βλέψεις του για εισβολή στην Ευρώπη και η τεράστια δύναμη που έχει αποκτήσει υποχρεώνουν πλέον τις μεγάλες δυνάμεις να αναλάβουν συντονισμένη δράση εναντίον του με στόχο την εξάλειψή του.
Καθώς πλέον φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο η Συρία να ξανασυνδέσει τα κομμάτια της, αφού αυτό που ξεκίνησε ως μια εξέγερση εναντίον ενός δικτατορικού καθεστώτος, εξελίχθηκε σε ένα πόλεμο με θρησκευτικές και εθνοτικές προεκτάσεις που υπόβοσκαν στην Συρία από την εποχή της ίδρυσής της, αυτό που προβάλλεται από τα διεθνή ινστιτούτα γεωπολιτικής ως η βέλτιστη λύση, με αμοιβαίες βέβαια υποχωρήσεις απ’ όλα τα συμμετέχοντα μέρη είναι μια βαλκανιοποίηση της Συρίας.
Εικόνα 9: H πιθανή κατάληξη της Συρίας
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Διαφορές Σουνιτών –Σιιτών
Οι Μουσουλμάνοι χωρίζονται σε δύο κύρια δόγματα, τους Σουνίτες και τους Σιίτες. Ο διαχωρισμός τους προήλθε αμέσως μετά τον θάνατο του Προφήτη Μωάμεθ, με διακύβευμα ποιος θα είναι ο επικυρίαρχος του Μουσουλμανικού κόσμου.
Ο κύριος κορμός των Μουσουλμάνων είναι Σουνίτες σε ποσοστό περίπου 85%.Οι Σουνίτες Μουσουλμάνοι θεωρούν τους εαυτούς τους ως ορθόδοξους και παραδοσιακούς απογόνους του Ισλάμ αφού και η ίδια η λέξη Σουνίτης προέρχεται από το “Ahl al-Sunna” που σημαίνει οι άνθρωποι της παράδοσης.
Οι Σιίτες ήταν αρχικά ένα πολιτικό παρακλάδι του Ισλαμισμού που υποστήριζε το δικαίωμα του Ali ibn Abi Talib, γαμπρού του Προφήτη Μωάμεθ και των απογόνων του στην διαδοχή του θρόνου του Ισλάμ ενώ οι Σουνίτες θεωρούσαν διάδοχο του θρόνου τον πεθερό του Μωάμεθ Abu Bakr. Ο Αλί και οι απόγονοι του δολοφονήθηκαν από τον πρώτο χαλίφη Muawiyah.
Οι διαφορές τους έγκεινται κυρίως στα πεδία των νόμων, της θεολογίας, του δόγματος και της θρησκευτικής οργάνωσης. Με την επανάσταση του Ιράν το 1979 εισήχθη μια ριζοσπαστική Σιιτική ατζέντα, η οποία θεωρήθηκε ως εχθρική από τους συντηρητικούς Σουνίτες. Πολλοί εξτρεμιστές Σουνίτες κληρικοί κηρύττουν το μίσος εναντίον των Σιιτών και σε χώρες όπου κυριαρχούν οι Σουνίτες, οι Σιίτες συνήθως είναι τα κατώτερα τμήματα του πληθυσμού και υπόκεινται σε καταπίεση και διακρίσεις.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.“Syria:Countrywide Conflict Report No.5, ”The Carter Center, February 2015, http://www.cartercenter.org/resources/pdfs/peace/conflict_resolution/syriaconflict/ Nationwide Update Feb 28 2015.pdf.
“Syria: Countrywide Conflict Report No.4,”The Carter Center, September 11,2014, http://www.cartercenter.org/resources/pdfs/peace/conflict_resolution/syria-conflict/Nationwide Update Sept-18-2014.pdf
2. The Geopolitics of the Syrian Civil War (Part 1_2) - Fair Observer.htm
3. The Syrian Civil War:A Military Strategic Assessment Can Kasapoğlu Research Fellow, EDAMF. Doruk Ergun Research Assistant, EDAM02 May 2013
4. The Dynamics of Syria’s Civil War, Brian Michael Jenkins, Rand Corporation, rand.com
5. Syria conflict Who are the major players fighting in the bloody Syrian civil war http://www.ibtimes.co.uk/
6. The Reasoning Behind Russia's Airstrikes in Syria _ Stratfor.htm
7. Analysis Syrian War _ Daily Maverick.htm#.VkBF7mugbIU
8. Quick facts What you need to know about the Syria crisis _ Mercy Corps.htm
Γεωγραφία
Η Συρία είναι μια χώρα της Μέσης Ανατολής που εκτείνεται μεταξύ του Ευφράτη ποταμού, της Αραβικής ερήμου και της Μεσόγειου θάλασσας.
Το όνομα της προέρχεται από την αρχαία Ελληνική ονομασία Ασσυρία. Συνορεύει στα Βόρεια με την Τουρκία, στα Ανατολικά με το Ιράκ, στα Νότια με την Ιορδανία, στα Νοτιοδυτικά με το Ισραήλ και το Λίβανο και στα Βορειοδυτικά βρέχεται από τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Προς την πλευρά της Μεσόγειου και αμέσως μετά την παραλία, αρχίζουν τα όρη των Ανσαριτών (1.500 μ.), που νοτιότερα συνεχίζονται ως το Λίβανο (3.097 μ.). Τα παραπάνω όρη διαρρέονται από μικρούς παραποτάμους που ποτίζουν τα δάση και τους αγρούς.
Ανατολικά εκτείνεται η οροσειρά Αντιλίβανος με ψηλότερη κορυφή 2.814 μ. στο όρος Ερμών. Ανάμεσα στα όρη των Ανσαριτών, στο Λίβανο και τον Αντιλίβανο, απλώνεται η λεγόμενη "Συριακή Τάφρος" ή "Κοίλη Συρία". Στο τμήμα της Τάφρου που διέρχεται από τη χώρα σχηματίζεται η γόνιμη επιμήκης πεδιάδα Γκαμπ.
Άλλο σημαντικό όρος της Συρίας είναι επίσης το Τζεμπέλ - εντ - Ντρουζ (όρος των Δρούσων), προς τα νοτιοανατολικά του όρους Ερμών. Η ψηλότερη κορυφή του φτάνει τα 1.749 μ. και η οροσειρά συνεχίζεται μέσα στο έδαφος της Ιορδανίας.
Εικόνα 1: Φυσικός Χάρτης της Συρίας
Ο πληθυσμός της Συρίας το 2009 με επίσημες μετρήσεις ήταν 22.505.000 ενώ με εκτιμήσεις του 2014 μετά την έναρξη του εμφυλίου είναι περίπου 18.000.000. Το πολίτευμα της είναι μονοκομματική Ημιπροεδρική Δημοκρατία.
Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Δαμασκός (1.711.000 κ). Είναι κτισμένη στους πρόποδες του Αντιλίβανου, σε ύψος 700 μ. Άλλες πόλεις είναι το Χαλέπι (2.301.570 κατ.), κόμβος συγκοινωνιών, η παλιότερη πόλη της Συρίας και εμπορικό κέντρο, η Χάμα (325.000 κατ.) και Χομς (1.500.000 κατ.) που βρίσκονται σε γεωργική περιοχή και η Λαττάκεια (ή Λαοδίκεια 650.558 κατ.), το κυριότερο λιμάνι της Συρίας.
Δημογραφία
Η δημογραφία της περιοχής της Συρίας αλλάζει συνεχώς κατά την διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της. Κατά την διάρκεια της Βυζαντινής κυριαρχίας, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Μετά την κατάκτησή της από τους Μουσουλμάνους δημιουργείται μια πιο κατεσπαρμένη θρησκειολογικά Συρία καθώς εμφανίζεται μια υπολογίσιμη πληθυσμιακή ομάδα Σιίτων.
Τους επόμενους αιώνες πραγματοποιούνται μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών από την Μέση Ανατολή, την Μικρά Ασία και την κοιλάδα του Νείλου κάνοντας τους Σουνίτες την μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα της περιοχής, διεσπαρμένοι όμως ανατολικά των οροσειρών που προστατεύουν τους πληθυσμούς των Σιιτών και των Χριστιανών που κατοικούν στα παράλια από την επέκταση των Σουνιτών.
Οι μειονοτικοί αυτοί πληθυσμοί των ακτογραμμών ψάχνουν πάντα την βοήθεια της Δύσης ώστε να αντισταθμίσουν την πίεση που δέχονται από τους Σουνίτες. Οι Γάλλοι ακολουθώντας τα συμφέροντά τους στην περιοχή βοηθούν τους Μαρονίτες Χριστιανούς να κυριαρχήσουν στο εμπόριο της Μεσογείου έναντι των Σουνιτών ενώ αντίστοιχα βοηθούν την ξεκομμένη ομάδα των Σιιτών Αλαουιτών εισάγοντάς τους στην διοίκηση του κράτους και του Συριακού στρατού από το 1920, προνομιακή θέση που διατηρούν έως και τις μέρες μας αφού και η οικογένεια Assad προέρχεται από την ομάδα τους.
Η διαφορετική εθνική σύνθεση της σύγχρονης Συρίας δημιουργεί ένα περίπλοκο χάρτη στο εσωτερικό της χώρας. Περίπου 80% του πληθυσμού αποτελείται από Άραβες, ενώ υπάρχει μια σημαντική μειονότητα Κούρδων που αντιπροσωπεύει περίπου το 9% του Συριακού πληθυσμού δηλαδή περίπου 1.500.000, καθώς και 1.000.000 Τουρκμένοι, 400.000 Ασσύριοι, 100.000 Αρμένιοι και ‘Ελληνες, κ.ά [2].
Εικόνα 2: Πληθυσμιακή Διασπορά στην Συρία
Η θρησκευτική σύνθεση της Συρίας είναι αντίστοιχα περίπλοκη καθώς οι Σουνίτες Μουσουλμάνοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 75% του συνολικού πληθυσμού. Από αυτούς Σουνίτες είναι σχεδόν το σύνολο των Κούρδων και των Τουρκμένων και το 60% των Αράβων. Οι υπόλοιποι είναι Σιίτες σε ποσοστό περίπου 13% (Αλαουίτες,Ορθόδοξοι Σιίτες και Ισμαηλίτες), 10% Χριστιανοί κυρίως Ορθόδοξοι και 3% Δρούζοι Μουσουλμάνοι [2].
Εικόνα 3: Εθνικό-Θρησκευτική Σύνθεση της Συρίας
Ιστορία
Εάν κάποιος ρωτούσε τους εμπόρους, τους νομάδες ή τους πολιτικούς τον 19ο αιώνα ποια είναι η Συρία θα σου περιέγραφε μια λωρίδα γης που περικλείεται από την οροσειρά του Ταύρου στον βορρά, την Μεσόγειο θάλασσα στα δυτικά, την χερσόνησο του Σινά στα νότια και την έρημο στα ανατολικά.
Με τους πληθυσμούς της Μικράς Ασίας, της Μεσοποταμίας, του Νείλου να ανθίζουν και να ακμάζουν διαμέσου των αιώνων και δεδομένης της διάθεσης τους για επέκταση δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η περιοχή της Συρίας ήταν μόνιμα μια περιοχή συγκρούσεων, φυλετικών επιμειξιών, θρησκευτικών αναδεύσεων και εμπορικής ακμής.
Μονάχα δύο φορές κατά την διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της μπορεί να ειπωθεί ότι η Συρία ήταν ανεξάρτητο κράτος και αυτές ήταν κατά την διάρκεια της δυναστείας των Σελευκιδών από το 301 έως το 141πΧ και κατά την διάρκεια του χαλιφάτου του Umayyad από το 661 έως το 749 πΧ.
Το σύγχρονο κράτος της Συρίας καθορίζεται μετά την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με την συνθήκη Sykes-Picot του 1916. Η Συμφωνία Sykes–Picot, που υπεγράφη τον Μάιο του 1916, ήταν μια μυστική συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, με τη συναίνεση της Ρωσίας, που καθόριζε σφαίρες επιρροής και έλεγχο επί της Μέσης Ανατολής, ως διάδοχη κατάσταση της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ουσιαστικά η συμφωνία αυτή διαίρεσε τις αραβικές επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πέραν της Αραβικής χερσονήσου, σε περιοχές μελλοντικής βρετανικής και γαλλικής επιρροής και ελέγχου.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η συμφωνία Sykes-Picot ήταν ένα αυτοκρατορικής αντίληψης σχέδιο, το οποίο ελάχιστη σημασία έδινε στην γεωγραφία, την εθνικότητα και τη θρησκεία, δημιουργώντας τεχνητά κράτη, με ευθείες γραμμές. Αυτό μπορούμε να το αντιληφθούμε παρατηρώντας στον χάρτη τη μορφή των συνόρων των κρατών της Μέσης Ανατολής σε σύγκριση με εκείνα των ευρωπαϊκών κρατών.
Εικόνα 4 :Διαχωρισμός Μέσης Ανατολής με την συνθήκη Sykes-Picot
Το 1919 ιδρύεται το βασίλειο της Συρίας υπό τον εμίρη Faisal I με σύνορα από τα βουνά του Ταύρου έως το Σινά. Η βασιλεία του κράτησε μόλις κάποιους μήνες καθώς Γαλλικά στρατεύματα κατέλαβαν την Συρία και ανάγκασαν τον Faisal να διαφύγει στο Ιράκ.
Το 1920 στο San Remo το βασίλειο της Συρίας χωρίστηκε τοποθετώντας την Συρία και τον Λίβανο υπό την κυριαρχία των Γάλλων και την Παλαιστίνη υπό τον Βρετανικό έλεγχο. Η Συρία αντίστοιχα χωρίστηκε σε τρεις αυτόνομες περιοχές με τις φυλές των Αλαουιτών στις ακτές, των Δρούζων στον νότο, και την περιοχή των Μαρονιτών Χριστιανών στην ευρύτερη περιοχή του Λιβάνου.
Η Συρία κέρδισε ουσιαστικά την ανεξαρτησία της από την Γαλλική ηγεμονία μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, στις 17 Απριλίου του 1946 όταν και τα τελευταία στρατεύματα των Γάλλων αποχωρούν από την περιοχή. Από το 1946 έως και το 1956 η Συρία έχει 20 διαφορετικές κυβερνήσεις και 4 διαφορετικά συντάγματα.
Το 1948 η Συρία εμπλέκεται στον Αραβο-Ισραηλινό πόλεμο καθώς αντιτίθεται στην δημιουργία του Ισραηλινού κράτους. Ο Συριακός στρατός εισβάλλει στην Παλαιστίνη αλλά μετά από σκληρές μάχες τελικά περιορίζεται από τους Ισραηλινούς μέχρι τα υψίπεδα του Golan.
Toν Νοέμβριο του 1956 λόγω της κρίσης του Σουέζ, η Συρία συνάπτει σύμφωνο συνεργασίας με την Σοβιετική Ένωση, παρέχοντας στους Σοβιετικούς ένα πάτημα στην Μέση Ανατολή με αντάλλαγμα στρατιωτικούς εξοπλισμούς και εκπαίδευση.
Την 1η Φεβρουαρίου 1958 η Συρία με την Αίγυπτο ενώνουν τα κράτη τους δημιουργώντας την Ενωμένη Αραβική Δημοκρατία σαν αποτέλεσμα του κινήματος του Παν-Αραβισμού της εποχής, η οποία όμως τελικά διαλύθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1961.
Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1960 στην Συρία πραγματοποιούνται συνεχόμενα πραξικοπήματα έως τις 17 Νοεμβρίου του 1970 οπότε και ο τότε υπουργός Αμύνης Hafez al-Assad κατέκτησε την εξουσία με ένα αναίμακτο πραξικόπημα.
Ο Assad αμέσως δημιουργεί δομές για την κυβέρνηση και το κράτος και τον Μάρτιο του 1971 πραγματοποιεί δημοψήφισμα το οποίο κερδίζει και του δίνει την προεδρία για τα επόμενα 7 χρόνια. Τον Μάρτιο του 1972 διεξάγονται εκλογές όπου το κόμμα Ba’ath κερδίζει και το 1973 ψηφίζεται νέο σύνταγμα στο οποίο η Συρία ορίζεται ως σοσιαλιστικό κράτος με τον Ισλαμισμό να ορίζεται ως η κύρια θρησκεία του κράτους. Παρότι ο Hafez al-Assad προσπάθησε να αναμορφώσει την Συρία η διακυβέρνησή του δεν ήταν χωρίς κριτική. Στα τέλη του 1970 οι Σουνίτες Μουσουλμάνοι αντιτιθέμενοι στην κυριαρχία στο κράτος και στον στρατό των Σιιτών Μουσουλμάνων Allawites, προκαλoύν εξεγέρσεις στις περιοχές Aleppo, Hums και Hama και προχωρούν σε απόπειρα δολοφονίας κατά του Assad. Σαν απάντηση ο Assad με νομοθεσίες προσπάθησε να απεγκλωβίσει την Συρία από τον σφιχτό εναγκαλισμό του φανατικού Ισλαμισμού. Η κορύφωση της διένεξης πραγματοποιείται στην πόλη Hama το 1980, όταν κυβερνητικά στρατεύματα βομβαρδίζουν εξεγερμένες περιοχές της πόλης προκαλώντας τον θάνατο ή τον τραυματισμό 15000-20000 πολιτών και καταπνίγοντας την εξέγερση. Έκτοτε οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις περιορίστηκαν έως και τα πρόσφατα χρόνια.
Ο Hafez al-Asssad πεθαίνει στις 10 Ιουνίου 2000 και ένα μήνα έπειτα ο γιός του Bashar al-Assad εκλέγεται πρόεδρος με δημοψήφισμα.
Η περίοδος αμέσως μετά την εκλογή του Bashar al-Assad έδωσε νέες ελπίδες για ελευθερίες και δημοκρατικές αλλαγές στον συριακό λαό και έμεινε γνωστή ως η Άνοιξη της Δαμασκού. Το Νοέμβριο του 2000 απελευθερώνονται 600 πολιτικοί κρατούμενοι και το έως τότε εκτός νόμου κόμμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας απέκτησε ξανά δικαιώματα και νομική υπόσταση.
Από το 2002 και έπειτα οι σχέσεις μεταξύ της Συρίας και των ΗΠΑ ψυχραίνονται καθώς οι Σύριοι κατηγορούνται ότι προμηθεύονται όπλα μαζικής καταστροφής και λόγω των ισχυρών δεσμών τους με την Hamas, την Hezbollah και το τζιχαντιστικό κίνημα Παλαιστίνης, τα οποία θεωρούνται από τον Δυτικό κόσμο τρομοκρατικές οργανώσεις.
Το 2004 οι Κούρδοι της Συρίας διαμαρτυρήθηκαν διεθνώς για επίθεση εναντίον τους από παραστρατιωτικές καθεστωτικές ομάδες και πραγματοποιήθηκαν εξεγέρσεις στις πόλεις Hassakeh και Qanneshli.
To 2005 αντιπολιτευόμενοι ακτιβιστές κατέκριναν ανοιχτά την Συριακή κυβέρνηση ως απολυταρχική και ζήτησαν δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Οι αρχηγοί τους καταδικάστηκαν και φυλακίστηκαν. Κατά την διάρκεια των επομένων χρόνων οι αρχές πέρασαν νόμους υπέρ της λογοκρισίας του διαδικτύου όπως την υποχρέωση των internet καφέ να καταγράφουν όλα τα σχόλια που οι χρήστες κάνουν στα διάφορα forum ή την απαγόρευση πρόσβασης σε ιστοχώρους όπως το Wikipedia, YouTube, Facebook και Amazon.
Από το 2006 έως το 2010 η Συρία γνώρισε την μεγαλύτερη περίοδο ξηρασίας της σύγχρονης ιστορίας της, καταστρέφοντας σε μεγάλο μέρος την αγροτική παραγωγή της.
Τον Μάιο του 2010 οι ΗΠΑ επαναφέρουν τις κυρώσεις εναντίον της Συρίας που είχαν αρθεί το 2008 κατηγορώντας τους για υποστήριξη τρομοκρατικών οργανώσεων και προσπάθειες για ανάπτυξη πυρηνικού προγράμματος.
ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Αίτια-Αφορμές
Οι αιτίες του εμφυλίου πρέπει να αναζητηθούν στους ακόλουθους παράγοντες που δημιούργησαν το περιβάλλον εκείνο ώστε να ξεσπάσει η σύρραξη [7]:
Δημογραφικά αίτια
Τα ισχυρά ερείσματα του καθεστώτος Assad στην φυλετική-θρησκευτική ομάδα των Αλαουιτών και η κυριαρχία τους στις υψηλές θέσεις της κοινωνίας και του κράτους που απολαμβάνουν από το 1920, οδήγησε σε θρησκευτικές διακρίσεις εναντίον τόσο των Σουνιτικών πληθυσμών του Ιράκ όσο και των Κούρδων στο βορρά.
Οικονομικά αίτια
Το μεγαλύτερο ποσοστό του Συριακού λαού ήταν πολύ δυσαρεστημένο με την κυβέρνησή του Assad κυρίως στις φτωχές περιοχές της Συρίας και σε πόλεις όπως η Darra και η Homs όπου κατοικούν φτωχοί Σουνιτικοί πληθυσμοί. Η πολιτική του καθεστώτος όξυνε τις αντιθέσεις μεταξύ της ελίτ και των φτωχότερων τάξεων, ιδιαίτερα μετά την υιοθέτηση φιλελεύθερων πολιτικών.
Αυτό συνέπεσε με την μεγαλύτερη ξηρασία στα χρονικά της Συρίας που διήρκησε από το 2007 έως το 2010 και οδήγησε στην καταστροφή του ενός τρίτου της αγροτικής παραγωγής το οποίο συνεισέφερε κατά το ένα τέταρτο στο ΑΕΠ της Συρίας, στις αυξήσεις των τιμών των τροφίμων και την μαζική μετανάστευση τουλάχιστον 1.5 εκατομμυρίων αγροτών στις πόλεις. Η ξηρασία ήλθε να προστεθεί στην μεγάλη αύξηση του πληθυσμού της Συρίας, από μόλις 4 εκατομμύρια το 1950 σε 22 εκατομμύρια σήμερα. Ένα από τα λάθη της κυβέρνησης Άσαντ ήταν ότι ευνόησε την υιοθέτηση της βαμβακοκαλλιέργειας, που είναι πολύ απαιτητική σε νερό.
Ανθρώπινα Δικαιώματα
Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Συρία βρίσκονταν υπό κριτική από τους διεθνείς κανονισμούς εδώ και πολλά χρόνια καθώς από το 1963 έως το 2011 η χώρα τελούσε υπό καθεστώς εκτάκτου ανάγκης, γεγονός που έδινε το δικαίωμα στις δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος να απαγορεύουν τις δημόσιες συναθροίσεις, να συλλαμβάνουν αντιφρονούντες, να περιορίζουν την ελεύθερη ενημέρωση κτλ. Οι γυναίκες και οι εθνικές μειονότητες γνώριζαν διακρίσεις στις ελεύθερες προσβάσεις στους δημοσίους τομείς ενώ χιλιάδες Κούρδοι της Συρίας στους οποίους είχαν αρνηθεί την ιθαγένεια το 1962 έβλεπαν τους απογόνους τους 50 χρόνια μετά να θεωρούνται ακόμα ξένοι στον ίδιο τους τον τόπο για το κράτος.
Πορεία του Εμφυλίου
Αφορμή για το ξέσπασμα του εμφυλίου ήταν η σύλληψη και ξυλοδαρμός από τις δυνάμεις ασφαλείας κάποιων νεαρών στην πόλη της Deraa τον Μάρτιο του 2011 οι οποίοι έγραφαν αντικαθεστωτικά συνθήματα σε ένα σχολικό τοίχο. Σαν αντίδραση στον βασανισμό τους πραγματοποιήθηκαν πορείες διαμαρτυρίας, οι οποίες μετατράπηκαν σε εξέγερση όταν οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον του πλήθους.
Η εξέγερση απλώθηκε σε όλη την χώρα με αίτημα την παραίτηση του καθεστώτος Assad και η αντίδραση του καθεστώτος να καταστείλει βίαια τις κατά τόπους εξεγέρσεις πυροδότησε ακόμα μεγαλύτερες εξεγέρσεις και σκλήρυνε την στάση των αντικαθεστωτικών. Τον Ιούλιο του 2011 στους δρόμους των πόλεων της Συρίας βρίσκονταν εκατοντάδες χιλιάδες Σύριοι διαμαρτυρόμενοι για την σκληρότητα του καθεστώτος.
Με τον καιρό οι διαμαρτυρόμενοι Σύριοι άρχισαν να εξοπλίζονται, αρχικά για να προστατέψουν τον εαυτό τους και έπειτα από κάποιο διάστημα για να διώξουν τις δυνάμεις ασφαλείας από τις περιοχές τους.
Η βία εντεινόταν με το πέρασμα του χρόνου και τελικά από μια πορεία διαμαρτυρίας κατέληξε σε εμφύλιο πόλεμο καθώς οι ένοπλοι αντικαθεστωτικοί με την βοήθεια εξωτερικών δυνάμεων, άρχισαν να δημιουργούν ομάδες και να μάχονται εναντίον του τακτικού Συριακού στρατού για τον έλεγχο των πόλεων και της υπαίθρου. Οι μάχες έφτασαν στην Δαμασκό και το Aleppo το 2012.
Η διαμάχη μετά το 2013 γιγαντώνεται και πλέον δεν είναι μόνο μία μάχη για την αποπομπή του Assad από την εξουσία αλλά εξαπλώθηκε καθώς απέκτησε εθνικιστικές προεκτάσεις μεταξύ των Σουνιτών, Σιιτών, Κούρδων της Συρίας αλλά και διεθνείς καθώς η κατάληξη της εμφύλιας σύρραξης εξυπηρετεί ή θίγει τα συμφέροντα τόσο των όμορων χωρών όσων και των περιφερειακών και παγκοσμίων δυνάμεων. Το τελευταίο κομμάτι στο μωσαϊκό αυτού που ξεκίνησε ως εμφύλια σύρραξη είναι η γιγάντωση του ISIS,η ανάληψη από αυτό στρατιωτικής δράσης και η κατοχή πλέον πολύ μεγάλου μέρους της Συριακής υπαίθρου.
Εικόνα 5: Περιοχές ελέγχου των διαφόρων δυνάμενων στην Συρία, έτος 2015
Αντιμαχόμενες Παρατάξεις
Για την κατανόηση λοιπόν της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στην Συρία θα πρέπει να αναφερθούμε στις αντιμαχόμενες παρατάξεις αυτού του πολέμου καθώς και στους σκοπούς που προσπαθεί να εξυπηρετήσει καθεμία από αυτές με την εμπλοκή τους [5]:
ISIS
Αν και όχι η μεγαλύτερη ένοπλη ομάδα που δρα στην Συρία, το ISIS είναι σίγουρα το γνωστότερο, κυρίως λόγω της ακραία φονταμεταλιστικής ρητορικής και τρόπου δράσης του. Αυτή την στιγμή το αρχηγείο του είναι στην πόλη Raqqa και κατέχει μεγάλα ποσοστά της Συριακής υπαίθρου καθώς και τον έλεγχο όλων σχεδόν των πετρελαιοπηγών και διυλιστηρίων αποκομίζοντας τεράστια ποσά από την εκμετάλλευσή τους.
Εικόνα 6: Η κατοχή των Συριακών πετρελαίων και διυλιστηρίων της Συρίας από το ISIS
Κατά τα αρχικά στάδια της εμφύλιας σύρραξης, το ISIS πολεμούσε στο πλευρό των υπόλοιπων Σουνιτικών δυνάμεων, αλλά από το 2014 όπου ο ηγέτης του Abu Bakr al- Baghdadi ανακοίνωσε την ίδρυση του χαλιφάτου και ανέλυσε τα πλάνα του για επέκτασή του σε όλη την Μέση Ανατολή συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, διεξάγει ανεξάρτητες επιχειρήσεις.
Στον βορρά το ISIS διεξάγει μάχες εναντίον των Κούρδων του YPG στα σύνορα με την Τουρκία ενώ στον νότο εναντίον του Σιιτικού στρατού.
Οι απάνθρωπες τακτικές του (αποκεφαλισμοί, διαμελισμοί κτλ), η σκληρή φονταμενταλιστική θέση του καθώς επιβάλλει μια ακραία Σαρία στις περιοχές που έχει καταλάβει και οι επεκτατικές βλέψεις του οδήγησαν την διεθνή κοινότητα στην καταδίκη του και στην ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον του.
Σκοπός του ISIS είναι να προσαρτήσει όσο περισσότερες περιοχές της Συρίας μπορεί στο αυτό-ανακηρυχθέν χαλιφάτο του Ιράκ και του Λεβάντε και την εξασφάλιση διαδρόμου γι΄αυτό προς την θάλασσα της Μεσογείου.
Κούρδοι-YPG
Οι Κούρδοι της Συρίας έχουν ισχυρούς δεσμούς με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK) της Τουρκίας από τους οποίους εξοπλίζονται και εκπαιδεύονται. Με την έναρξη του Συριακού εμφυλίου αν και μετριοπαθείς εναντίον του καθεστώτος Assad, διέβλεψαν μια χρυσή ευκαιρία για να διεκδικήσουν την αυτονομία τους , στα πρότυπα των Κούρδων του Ιράκ, με απώτερο σκοπό την δημιουργία του Κουρδικού κράτους που θα καταλαμβάνει περιοχές από Τουρκία, Συρία και Ιράκ.
Έχει πολεμήσει κυρίως εναντίον του ISIS, το οποίο προσπάθησε να επεκταθεί το 2014 στην βόρεια Συρία και έχει γίνει γνωστή η μάχη για την κυριαρχία στην πόλη του Κομπάνι. Η Τουρκία βλέπει με ιδιαίτερη ανησυχία την ενδυνάμωση του YPG καθώς και την συμπάθεια με την οποία αντιμετωπίζετε από τον Δυτικό κόσμο και έχουν σημειωθεί συγκρούσεις με τον Τουρκικό στρατό και βομβαρδισμοί των θέσεων του στα Τουρκικά σύνορα.
Popular Front for the Liberation of Palestine
Το PFLP είναι μια Παλαιστινιακή ένοπλη ομάδα η οποία επιχειρεί κυρίως στην περιοχή του στρατοπέδου προσφύγων του Yarmouk στην Δαμασκό, το οποίο ήταν το κύριο πεδίο μαχών μεταξύ των δυνάμεων του Assad και των ισλαμιστών του al-Nusra.
Στην περιοχή του στρατοπέδου του Yarmouk κατοικούν δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι πρόσφυγες καθώς η Συρία ήταν από τις ελάχιστες Αραβικές χώρες που προσέφεραν δικαιώματα και ιθαγένεια σε αυτούς και τις οικογένειές τους όταν εκδιώχθηκαν από το Ισραήλ από το 1948 έως το 1967.
Ahrar al-Sham
Η ένοπλη ομάδα Ahrar al-Sham είναι από τις μεγαλύτερες των ομάδων του Ισλαμικού μετώπου που μάχονται εναντίον του Assad. Διαθέτει τουλάχιστον 20000 μαχητές και πολεμάει συμμαχώντας με τους μαχητές του al-Nusra και του Ελεύθερου Συριακού Στρατού.
Jabhat al-Nusra
Περισσότερο γνωστή ως Μέτωπο al-Nusra (Al-Nusra Front) η ομάδα αυτή σχηματίστηκε το 2011 όταν ο τότε εμίρης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ Abu Bakr al-Baghdadi, έστειλε τον Σύριο Abu Muhammad al-Julani να δημιουργήσει ένα παρακλάδι της στην Συρία. Οι διασυνδέσεις της με την Αλ Κάιντα και το διεθνές δίκτυο χρηματοδότησης της, της επέτρεψε να γίνει από τις μεγαλύτερες δυνάμεις Ισλαμιστών μαχητών στην Συρία. Πριν την εμπλοκή του ISIS στον εμφύλιο το μέτωπο al-Nusra ήταν ο κύριος προορισμός όσων ισλαμιστών παγκοσμίως μετέβαιναν στην Συρία για να πολεμήσουν στο πλευρό των αντικαθεστωτικών.
Το 2013 το al-Nusra Front αποσχίστηκε από τον εμίρη Abu Bakr al-Baghdadi όταν αυτός διακήρυξε την ίδρυση του ISIS. To al-Nusra Front αν και αρχικά δεν ήταν καθόλου δημοφιλές στους κόλπους του Συριακού λαού λόγω του φόβου για την τζιχαντιστική του ιδεολογία, τώρα θεωρείται η πιο δημοφιλής και επιτυχημένη.
Η al-Nusra έχει πολεμήσει αρκετές μάχες εναντίον του ISIS για τον έλεγχο περιοχών ενώ ταυτόχρονα μάχεται τις δυνάμεις του Assad. Οι καταβολές του Μετώπου από την Αλ Κάιντα δεν επιτρέπουν την δημόσια τουλάχιστον διεθνή υποστήριξή της αν και υπάρχουν σαφείς αναφορές ότι στηρίζεται οικονομικά πέρα από την ίδια την οργάνωση και από την Σαουδική Αραβία. Όταν η Ρωσία ξεκίνησε τους βομβαρδισμούς στην Συρία ο πρώτος της στόχος ήταν θέσεις του al-Nusra Front, πράγμα που αποδεικνύει την σπουδαιότητα της καταστολής του για τις δυνάμεις του Assad και τους συμμάχους του.
Free Syrian Army
Όταν η Συριακή κρίση άρχισε να παίρνει διαστάσεις το 2012, ο FSA ήταν η αντίπαλη του Assad δύναμη που υποστηριζόταν ανοιχτά από την Δύση καθώς προέβαλλε ως μετριοπαθής και μεταβατική που σκοπό της είχε την ανατροπή του Assad και την διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Η αλήθεια βέβαια αποδείχτηκε πολύ διαφορετική αφού το FSA αποδείχθηκε ότι είναι ένα συνονθύλευμα μαχητών με διαφορετικές απόψεις και προθέσεις για την επόμενη μέρα. Για το λόγο αυτό ουσιαστικά πλέον δεν υπάρχει καθώς μετά την δημιουργία της al-Nusra και του ISIS που έχουν σαφέστερους στόχους, οι περισσότεροι μαχητές του κατέφυγαν σε αυτά.
National Defence Forces
Στις αρχές του 2013 ο Assad ξεκίνησε τον σχηματισμό, εκπαίδευση και ένταξη σε επαγγελματικές δομές των δεκάδων χιλιάδων πολιτοφυλάκων που αμύνονταν υπέρ του καθεστώτος ανά ομάδες σε μία κοινή δύναμη, την ονομαζόμενη National Defence Force (NDF).
Ο σκοπός ήταν να δημιουργηθεί μια δύναμη η οποία ανά τόπους οι στρατιώτες της, θα είχαν πολύ ισχυρά κίνητρα αφού θα υπερασπίζονταν τα εδάφη και τα σπίτια τους. Καθώς δόθηκαν και μισθοί στα μέλη του NDF, νεαροί και άνεργοι άντρες συνέρευσαν για να ενταχθούν σε αυτό, όπως επίσης και πολλοί άντρες των οποίων οι οικογένειες και τα σπίτια χάθηκαν από την δράση των ανταρτών. Σε κάποια χωριά Αλαουιτών σχεδόν κάθε άντρας είναι πλέον μέλος του NDF. Σε άλλες περιοχές όπως στο νότο οι Δρούζοι εντάχθηκαν στο NDF για να προστατέψουν τις περιοχές τους από την δράση του ISIS.
Η δημιουργία, η εκπαίδευση και ο εξοπλισμός του NDF είχε την προσωπική επίβλεψη του στρατηγού των ειδικών Ιρανικών δυνάμεων Iranian Revolutionary Guard Corps . Σύριοι κυβερνητικοί παραδέχθηκαν ότι έχουν λάβει βοήθεια τόσο από το Ιράν όσο και από την Hezbollah, με τα μέλη του NDF να λαμβάνουν εκπαίδευση ανταρτοπόλεμου σε στρατόπεδα στην Συρία, τον Λίβανο και το Ιράν στα πρότυπα της Ιρανικής πολιτοφυλακής.
Η NDF δρα σε συνδυασμό με τον τακτικό Συριακό στρατό ο οποίος την εξοπλίζει και την υποστηρίζει εφοδιαστικά. Επειδή οι δυνάμεις της βασίζονται στις μειονοτικές εθνότητες που υπάρχουν στην Συρία όπως Χριστιανοί, Αλαουίτες, Δρούζοι και καθώς καλούνται να υπερασπίσουν κυρίως τις περιοχές τους η δράση της NDF κρίνεται ιδιαιτέρως επιτυχημένη και πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η δημιουργία της άλλαξε την πορεία του εμφυλίου στα τέλη του 2012 όταν θεωρούνταν σχεδόν βέβαιη η επικράτηση των αντικαθεστωτικών. Η δύναμη αντρών της NDF είναι περίπου 100000.
Διεθνοποίηση του Εμφυλίου
Ρωσία
Η Ρωσία ενεπλάκη στρατιωτικά στον Συριακό εμφύλιο το Σεπτέμβριο του 2015 με στρατιωτική δύναμη που περιλαμβάνει 12 Su-25, 12 Su-24, 6 Su-34, 4 Su-30, 15 ελικόπτερα, 6 τανκ Τ-90 και 200 πεζοναύτες. Τα κίνητρα της Ρωσίας για να εμπλακεί στρατιωτικά στον εμφύλιο της Συρίας είναι τα ακόλουθα:
Η Ρωσία με την παρέμβαση της στέλνει ένα σαφές μήνυμα στις ΗΠΑ ότι τελείωσε η εποχή του μονοπολικού κόσμου όπως αυτός δημιουργήθηκε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Διατρανώνει επίσης ότι θα προστατέψει τα συμφέροντα της και την μοναδική βάση που έχει στην Μεσόγειο με οποιοδήποτε τρόπο, όπως άλλωστε έπραξε και με την προσάρτηση της Κριμαίας κατά τον Ουκρανικό εμφύλιο.
Με την παρέμβαση της βοηθάει στην αποσυμπίεση των συμμάχων τους Ιρανών και της Hezzbolah που μάχονται στο πλευρό του Assad.
Θέλει να εξαλείψει από την περιοχή τις αντίπαλες του Assad δυνάμεις του FSA, οι οποίες πρόσκεινται στην Αμερικάνικη σφαίρα επιρροής αφού έχουν λάβει από αυτούς στρατιωτική εκπαίδευση και βοήθεια, έτσι ώστε να μην έχουν λόγο στην επόμενη μέρα στην Συρία.
Καθώς επεκτείνει τα πλήγματα των θέσεων του ISIS και εντός του Ιρακ, ενισχύει την θέση της και τις συμπάθειες της στην Μέση Ανατολή καθώς θα δημιουργήσει συμμαχία και με το Ιράκ εναντίον του ISIS.
Κερδίζει την παγκόσμια αναγνώριση ως η μόνη δύναμη που ανέλαβε να εκκαθαρίσει την Μέση Ανατολή από τον κίνδυνο επέκτασης του ISIS. Η κίνησή της αυτή πραγματοποιείται επίσης καθώς μια τελική επικράτηση του ISIS θα μπορούσε να δημιουργήσει αποσταθεροποίηση στα νότια σύνορά της με την δημιουργία ενός χαλιφάτου από τον Λίβανο εώς το Ιράν. Άλλωστε όπως και ο πρόεδρος της Ρωσίας Πούτιν δήλωσε «2000 Ρώσοι Μουσουλμάνοι έχουν ενταχθεί στις τάξεις του ISIS και προτιμάμε να τους αντιμετωπίσουμε εκεί παρά με την επιστροφή τους στην Ρωσία».
Τέλος προστατεύει τα τεράστια οικονομικά της συμφέροντα στην περιοχή καθώς το συνολικό ύψος των συμβολαίων για πωλήσεις Ρώσικου στρατιωτικού εξοπλισμού στην Συρία ανέρχονται στα 5 δις $, ενώ μετά την πτώση του καθεστώτος του Καντάφι στην Λιβύη οι Ρώσοι έχασαν συμβόλαια αξίας 4 δις$. Επίσης εταιρείες Ρώσικων συμφερόντων έχουν επενδύσει στην Συρία ποσά άνω των 20 δις$. Είναι λοιπόν πολύ μεγάλο το οικονομικό διακύβευμα για την Ρωσία σε περίπτωση κατάρρευσης του καθεστώτος Assad.[6]
Κίνα
Η Κίνα αν και δεν συμμετέχει άμεσα σε πολεμικές επιχειρήσεις, έχει έρθει σε συμφωνία υποστήριξης του Assad με την Ρωσία και το Ιράν. Μετά την κατάρρευση του μετώπου στην Συρία όπου βρίσκονται τα Συριακά πετρέλαια και την κατοχή τους από τους επαναστάτες, η παραγωγή Συριακού πετρελαίου μειώθηκε περίπου στο 95%, η Κίνα συμφώνησε σε οικονομική βοήθεια ύψους 500 εκ $ μηνιαίως, βοηθώντας έτσι τον Assad να συνεχίσει τον πόλεμο
Η Κίνα δημιουργεί με τον τρόπο αυτό δύο νέους συμμάχους στην περιοχή που είναι τεραστίου ενδιαφέροντος γι’ αυτή λόγω των πετρελαϊκών αναγκών της, της Συρίας και του Ιράν[5].
Ιράν
Εκτός από την Ρωσία και την Κίνα, το καθεστώς του Assad υποστηρίζεται τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά από το Ιράν. Η Συρία είναι ιστορικά ο στρατηγικός εταίρος του Ιράν στις διενέξεις και τις κατά καιρούς εχθροπραξίες με το Ισραήλ όσο και στην δημιουργία και διατήρηση του λεγόμενου Σιιτικού τόξου, που συνδέει τους Σιίτες του Ιράν , με αυτούς της Συρίας και του Λιβάνου, άρα και την διασφάλιση των γεωγραφικών συμφερόντων του Ιράν που είναι η διατήρηση φιλο-Ιρανικών κυβερνήσεων στη Μεσόγειο θάλασσα.
Κύριο μέλημα του Ιράν στην υπάρχουσα κρίση είναι λοιπόν το καθεστώς του Assad να συνεχίσει να έχει τον έλεγχο της Συρίας ή έστω η διάδοχη κατάσταση να παραμείνει πιστή στην πολιτική του Ιράν. Η υποστήριξη προς το καθεστώς του Assad είναι τόσο με την αποστολή στρατιωτικού υλικού όσο και στρατιωτικών συμβούλων και ειδικά εκπαιδευμένων στρατιωτικών τμημάτων όπως το Iranian Revolutionary Guard Corps (IRGC), το οποίο σύμφωνα με στοιχεία του Οκτωβρίου του 2015 αριθμεί περίπου 7000 άντρες.
Είναι τέτοια η παρέμβαση των Ιρανών στο εσωτερικό της Συρίας που ο πρώην πρωθυπουργός της Riad Hijab είχε δηλώσει ότι το άτομο που κυβερνά αυτή την στιγμή την Συρία δεν είναι ο Assad αλλά ο στρατηγός Qassem Suleimani στρατηγός του IRGC [5].
Λίβανος-Hezzbolah
Η Hezzbolah τιμώντας την συμμαχία της με την Συρία και μπροστά στον κίνδυνο να επικρατήσουν οι αντικαθεστωτικές Σουνιτικές δυνάμεις και να διασπαστεί το Σιιτικό τόξο και να αποκοπεί ο Λίβανος από το Ιράν, συμμετέχει σχεδόν από την πρώτη στιγμή με δύναμη περίπου 3000 αντρών στο πλευρό του Assad [5].
Ιράκ
Το Ιράκ ενώ στα πρώτα χρόνια του εμφυλίου παρέμενε ουδέτερο, μετά την γιγάντωση του ISIS και την γνωστοποίηση των βλέψεών του για δημιουργία ενός χαλιφάτου που θα περιλαμβάνει τόσο το Ιράκ όσο και την Συρία, συμφώνησαν το Σεπτέμβριο του 2015 με την Ρωσία, το Ιράν και την Συρία σε στρατιωτική συνεργασία για την εξάλειψή του [5].
Ευρωπαική Ένωση
Η Ευρωπαϊκή ένωση δεν κατάφερε να τηρήσει μια κοινή θέση όσον αφορά το Συριακό πρόβλημα. Αντιθέτως υπήρχαν από την αρχή διαφορετικές προσεγγίσεις όπως αυτής της Γαλλίας που υποστήριζε την πτώση του καθεστώτος Assad ακόμα και με την αποστολή στρατευμάτων, της Βρετανίας που υποστήριξε την στρατιωτική παρέμβαση αλλά αυτή καταψηφίστηκε στο κοινοβούλιό της και της Γερμανίας που τήρησε ουδέτερη στάση..
Τελικά στο θέατρο του πολέμου μόνο η Γαλλία έστειλε αεροπορικές δυνάμεις ( περίπου 20 Rafale ), από τον Σεπτέμβριο του 2014 και με σκοπό πλέον όχι το καθεστώς του Assad, αλλά τις δυνάμεις του ISIS.
ΗΠΑ
Η στρατηγική των ΗΠΑ στον Συριακό εμφύλιο φαίνεται εξαιρετικά προσεκτική ως προς την ανάληψη στρατιωτικής δράσης. Εκτίμησε σίγουρα λάθος τις πρώτες εβδομάδες του εμφυλίου ότι η πτώση του καθεστώτος Assad θα ήταν θέμα χρόνου και έπειτα παρόλο που δεχόταν τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας για επέμβαση πολιτική ή στρατιωτική για τον τερματισμό του εμφυλίου δίστασαν να εμπλακούν.
Γεγονός είναι ότι ενώ το καθεστώς του Assad δεν είναι της αρεσκείας τους, δεν είχαν άμεσο ενδιαφέρον για το αποτέλεσμα του πολέμου αφού κάθε πιθανή τελική λύση αυτού δεν την εξυπηρετούσε άμεσα. Ταυτόχρονα οι συζητήσεις που διαρκούσαν κατά τα πρώτα χρόνια του πολέμου με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, την έκαναν να είναι διαλλακτική στην παρέμβαση του Ιράν στην Συρία ώστε να μην χαλάσει η διαφαινόμενη συμφωνία.
Έχει βοηθήσει με εξοπλισμό, στρατιωτική εκπαίδευση και οικονομική βοήθεια μαζί με τις συμμάχους της στην περιοχή Τουρκία και Σαουδική Αραβία τις μετριοπαθείς αντικαθεστωτικές ομάδες, ενώ από το 2014 βοηθάει και στην καταπολέμηση του ISIS.
H πρόσφατη είσοδος της Ρωσίας με ενεργή στρατιωτική δράση στο θέατρο πολέμου της Συρίας άλλαξε άρδην την πολιτική των ΗΠΑ καθώς σύμφωνα με τα δεδομένα των τελευταίων ημερών ενεργοποίησαν την βάση του Ινσιρλίκ στην Τουρκία, με προοπτική να μεταφερθούν εκεί Α/Φ F-15, A-10, F-22. Είναι ξεκάθαρο ότι ενώ τα Α/Φ Α-10 και F-22 βρίσκονται εκεί για τον βομβαρδισμό θέσεων του ISIS, τα F-15 στέλνονται για να αναχαιτίσουν ή έστω να περιορίσουν τις υπερπτήσεις των Ρώσικων αεροσκαφών στον εθνικό εναέριο χώρο της Τουρκίας, καθώς αυτά πλήττουν θέσεις των ανταρτών που βρίσκονται εντός των τουρκικών εδαφών .
Εικόνα 7: Σημεία βομβαρδισμού των Αμερικανικών δυνάμεων κατά των θέσεων του ISIS
Σαουδική Αραβία
Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν βρίσκονται σε μια ιδεολογική σύγκρουση από τον 7ο μ.Χ αιώνα οπότε και έγινε ο διαχωρισμός μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών. Οι Σαουδάραβες υποστηρίζουν ανοιχτά με τεράστια χρηματικά ποσά τους επαναστάτες Σύριους σε μια προσπάθεια να αλλάξουν τις ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή του Περσικού κόλπου και ευρύτερα της Μέσης Ανατολής διαλύοντας την συμμαχία Συρίας-Ιράν.
Όντας βαθιά θεοκρατικό καθεστώς η αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας κατά την διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης ήταν να διασφαλίσει την μη διασπορά της μέσα στα σύνορά της και την προσπάθεια να την εκμεταλλευτεί για να πλήξει την κυριαρχία του Ιράν στην περιοχή[5] .
Τουρκία
Η Τουρκία έψαχνε καιρό για μια ευκαιρία ώστε να παρουσιάσει τον εαυτό της στο διεθνές προσκήνιο ως ο αρχηγός και ρυθμιστής του Ισλαμικού κόσμου. Το ειρωνικό βέβαια είναι ότι πριν την έναρξη του Συριακού εμφυλίου, οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν πολύ βελτιωμένες και η Τουρκία θεωρούσε την Συρία ως βασικό εταίρο στα πλάνα της για ηγετικό ρόλο στην Μέση Ανατολή. Το πλάνο της Τουρκίας τώρα είναι η υποστήριξη των αντικαθεστωτικών ώστε να υπάρχει αλλαγή καθεστώτος στη Συρία.
Κατά την διάρκεια του εμφυλίου έχει εξοπλίσει και εκπαιδεύσει τον επαναστατικό στρατό των Συρίων και τους έχει επιτρέψει να διατηρούν τα αρχηγεία τους εντός των εδαφών της Τουρκίας ώστε να μην μπορούν να πληγούν από την Συριακή κυβέρνηση.
Στην πορεία η Τουρκία δεν αρκέστηκε μόνο στην ρητορική ανάγκης αλλαγής κυβέρνησης στην Συρία αλλά αντίθετα διεύρυνε το πεδίο της σύγκρουσης κάνοντας λόγο για έναν ουσιαστικά Σουνιτικό πόλεμο εναντίον των Αλαουιτών της Συρίας και κατά της φιλο-Σιιτικής κυβέρνησης του Ιράκ, στην προσπάθεια της μέσω του εμφυλίου να ξεκαθαρίσει και το πρόβλημα της αυτονομίας των Κούρδων στο Ιράκ και την Συρία .
Ισραήλ
Το Ισραήλ στην συγκεκριμένη σύγκρουση προσπαθεί να παραμείνει σχετικά ουδέτερο, έχοντας σαν αντικειμενικό σκοπό πρωτίστως να μην επιτρέψει την εξάπλωση των συγκρούσεων στα σύνορά του. Παρά τις κατά καιρούς ένοπλες συρράξεις και εχθροπραξίες με το καθεστώς του Assad, είναι σαφές ότι προτιμούν στα σύνορα τους μια Σιιτική κυβέρνηση παρά μια ακραία συντηρητική Σουνιτική. Όπως λέγετε πολλές φορές «πήγαινε με τον διάβολο που γνωρίζεις». Σίγουρα όμως θα τους ενδιέφερε ιδιαίτερα μια κυβέρνηση στην Συρία που να μην είναι ούτε ακραία Σουνιτική αλλά ούτε και φίλια προσκείμενη στο Ιράν, το οποίο τα τελευταία χρόνια μετά την έξοδο του από τον απομονωτισμό έχει επεκτείνει την ηγεμονία του από την Μεσόγειο έως το Αφγανιστάν.
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Ο Συριακός εμφύλιος πόλεμος είναι η μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή των καιρών μας. Ο αριθμός των αθώων πολιτών που υποφέρουν είναι τεράστιος καθώς εκτιμάται ότι περίπου 11 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους Από αυτούς τα 7 περίπου εκατομμύρια έχουν μετοικήσει σε ασφαλή μέρη εντός της Συρίας ενώ περίπου 4 εκατομμύρια έχουν μεταναστεύσει σε ξένες χώρες.
Τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του εμφυλίου έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 310000 άνθρωποι, οι μισοί από τους οποίους είναι άμαχοι. Οι βομβαρδισμοί έχουν ισοπεδώσει τις περισσότερες πόλεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα των αμάχων καταπατώνται βάναυσα απ όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές. Βασικές ανάγκες του πληθυσμού όπως φαγητό και ιατρική φροντίδα είναι σε έλλειψη.
Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν ότι στα τέλη του 2015 θα έχουν μεταναστεύσει εκτός Συρίας 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι, η μεγαλύτερη έξοδος μετά την γενοκτονία της Ρουάντα 20 χρόνια πριν.
Εικόνα 8: Μεταναστευτικός χάρτης των Συρίων προσφύγων
Το μεγαλύτερο ποσοστό Συρίων προσφύγων έχουν μεταβεί στην Ιορδανία και τον Λίβανο όπου έχουν δημιουργηθεί προσφυγικά στρατόπεδα. Με τους περιορισμένους πόρους που διαθέτουν αυτά τα κράτη και λόγω της όλο και αυξανόμενης ροής προσφύγων, τα στρατόπεδα έχουν φτάσει σε οριακά σημεία φιλοξενίας καθώς παρατηρούνται σοβαρότατα προβλήματα υγιεινής, έλλειψης νερού, τροφής και φαρμάκων και κατά συνέπεια τεράστιος κίνδυνος για έναρξη πανδημιών όπως χολέρα και τύφος.
Το υπόλοιπο μεγάλο κύμα προσφύγων, περίπου 2 εκατομμύρια διαφεύγουν μέσω της Τουρκίας με σκοπό να κατευθυνθούν στην Ευρώπη είτε μέσω της Ελλάδας, με τους κινδύνους και αποτελέσματα που όλοι γνωρίζουμε είτε μέσω Βουλγαρίας.
Τα Ηνωμένα Έθνη υπολόγισαν ότι για να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση στην Συρία τόσο για αυτού που βρίσκονται εντός των συνόρων όσο και για τους μετανάστες θα χρειαζόντουσαν τουλάχιστον $9 δισεκατομμύρια.
ΣΥΡΙΑΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ
Με δεδομένο ότι η Τουρκία αποτελεί εκ των πραγμάτων μέρος του προβλήματος, η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει την εναλλακτική λύση ως παράγων ισορροπίας και σταθερότητας στο ασταθές εγγύς περιβάλλον της. Παράλληλα θα μπορούσε, με κατάλληλες πολιτικές και δεδομένης της παραδοσιακής συμπάθειας και εμπιστοσύνης που χαίρει στον αραβικό κόσμο, να παράσχει τις καλές της υπηρεσίες ως έμπιστος διαμεσολαβητής .Θα εστιάσω σε μερικά από τα σημεία κύριου ενδιαφέροντος για την Ελλάδα:
Γραμμές θαλασσίων συγκοινωνιών
Από την ανατολική Μεσόγειο και ειδικώς από τα ύδατα της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας διέρχονται κύριοι οδοί ναυσιπλοΐας μέσω των οποίων πραγματοποιούνται οι μεταφορές ανθρώπων και αγαθών. Ενδιαφέρον είναι εν προκειμένω το θέμα της διακίνησης ενεργειακών πόρων στη λεκάνη της Μεσογείου, δεδομένου ότι, σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι σημαντικότερες αλλαγές που αναμένονται στα επόμενα χρόνια είναι η ανάπτυξη των οδών εξαγωγής αργού πετρελαίου από την περιοχή της Κασπίας, η οποία σήμερα εξυπηρετείται κυρίως από τα λιμάνια του Ευξείνου Πόντου μέσω του Βοσπόρου. Έτσι, η σπουδαιότητα των λιμανιών της ανατολικής Μεσογείου θα αυξηθεί, μια και οι νέοι και οι υπό κατασκευήν αγωγοί θα διοχετεύουν σε αυτά την ενέργεια.
Από την άλλη, η Ελλάδα, διαθέτοντας τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο έχει ειδικούς λόγους να ενδιαφέρεται για την θαλάσσια ασφάλεια . Στο πλαίσιο αυτό, ως προεδρεύουσα χώρα στην ΕΕ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014, εργάσθηκε για την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Θαλάσσιας Ασφάλειας (European maritime Security Strategy), το κείμενο της οποίες εγκρίθηκε κατά την σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2014. Σημαντική επίσης για την θαλάσσια ασφάλεια υπήρξε η «Διακήρυξη της Λεμεσού», μια πρωτοβουλία που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης .
Γεωπολιτική της ενέργειας
Εκείνο που θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι και η κρίση αυτή – όπως οι περισσότερες κρίσεις, αν όχι όλες– οφείλεται σε γεωπολιτικής φύσης παράγοντες, που δεν είναι ίσως εμφανείς με την πρώτη ματιά, καλυπτόμενοι, όπως συνήθως συμβαίνει, πίσω από θρησκευτικές ή εθνοτικές αντιθέσεις.
Από γεωπολιτικής πλευράς, η Συρία βρίσκεται σε κομβικό σημείο σε ό,τι αφορά στη διακίνηση της ενέργειας των γύρω περιοχών και μαζί με την Τουρκία αποτελούν κύρια περιοχή διέλευσης της ενέργειας και εξόδου της στις ακτές της Μεσογείου.
Οι ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην, προς το παρόν, μερικώς εξερευνηθείσα περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, κυρίως εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης του Ισραήλ, της Κύπρου, της Αιγύπτου και της Ελλάδος δείχνουν ότι η περιοχή αυτή θα μπορούσε να γίνει κυριολεκτικά ένας «νέος Περσικός Κόλπος», σε ότι αφορά στον πλούτο ο οποίος θα μπορούσε να προέλθει από την εκμετάλλευσή τους.
Μετανάστευση
Η μεταναστευτική πίεση προς την Ευρώπη που αναμένεται να αυξηθεί εξαιτίας της κρίσης στη Συρία και των εξελίξεων στην περιοχή, συνιστά μείζον πρόβλημα, κυρίως για τις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η οποία αποτελεί κύρια πύλη εισόδου. Επιπλέον, η ανάπτυξη της τρομοκρατίας σε περιοχές από τις οποίες προέρχονται μεταναστευτικά κύματα δημιουργεί μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην «είσοδο» της Ευρώπης.
Ο κύριος όγκος των παράνομων μεταναστών εισέρχεται στην Ελλάδα από τα σύνορα με την Τουρκία, κυρίως τα θαλάσσια. Ωστόσο, εκτός από τους απλούς παράνομους μετανάστες, περνούν και φανατικοί τζιχαντιστές, οι οποίοι προέρχονται κατά κύριο λόγο από την Συρία και το Ιράκ.
Πρόκειται για πολύ σοβαρό ζήτημα που θα μπορούσε ίσως να αντιμετωπισθεί με δυναμικές αποφάσεις στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Δυστυχώς μέχρι σήμερα η ΕΕ το αντιμετωπίζει σε επίπεδο επιτήρησης. Επείγει λοιπόν η συγκρότηση μιας Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής η οποία θα εξασφάλιζε τα θαλάσσια σύνορα της Ευρωπαικής Ένωσης, παρόλο που τον τελευταίο καιρό διακινούνται σενάρια για κοινές περιπολίες στο Αιγαίο με την Τουρκία.
Πανδημίες
Οι πανδημίες αποτελούν σίγουρα μια υπαρκτή απειλή για τις χώρες που δέχονται τα κύματα των λαθρομεταναστών, και η Ελλάδα είναι στην πρώτη θέση. Αν μέχρι τώρα ανησυχούσαμε για τις πανδημίες που ήταν δυνατόν να προκληθούν από λαθρομετανάστες, τώρα θα πρέπει να δούμε και το θέμα της βιο-τρομοκρατίας. Δεν είναι καθόλου δύσκολο στον φανατισμένο ισλαμιστή που ζώνεται εκρηκτικά για να πάρει μαζί του έναν αριθμό «απίστων», να κάνει κάτι αντίστοιχο, εισερχόμενος σε μια Δυτική κοινωνία, προσβεβλημένος από κάποιον εργαστηριακό ιό.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στα προηγούμενα κεφάλαια πραγματοποιήθηκε μια προσπάθεια να αναλυθούν οι αιτίες που οδήγησαν την εμφύλια σύρραξη στην Συρία να γιγαντωθεί και να γίνει ένα πεδίο γεωστρατηγικού μπρα-ντε –φερ μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Είναι τέτοια η θέση της στον παγκόσμιο χάρτη που διαφαίνεται ότι κανείς δεν θα δεχτεί να θεωρηθεί ο χαμένος τόσο για την διασφάλιση των συμφερόντων τους όσο και για λόγους γοήτρου.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται στρατηγικά σε δύσκολη θέση καθώς η χλιαρή παρέμβαση τους ενδυνάμωσε τις κινήσεις του άξονα Ρωσίας, Ιράν, Κίνας, προκαλώντας την δυσαρέσκεια των συμμάχων της στην περιοχή. Η επόμενη μέρα όποια και εάν είναι θα έχει σίγουρα σαν νέα περιφερειακή δύναμη το Ιράν, το οποίο αφέθηκε να δράσει στρατιωτικά ακόμα και μέσα στο Ιράκ.
Την ενδυνάμωση αυτή του Ιράν βλέπουν ιδιαίτερα αρνητικά τόσο η Σαουδική Αραβία, παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ, που δεν θέλει να αλλάξουν οι ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή, όσο και το Ισραήλ αλλά και η Τουρκία που διεκδικεί για τον εαυτό της τον ρόλο του ηγεμόνα της Μέσης Ανατολής.
Επιπρόσθετα η προσφυγική κρίση που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις καθώς όλο και περισσότεροι Σύριοι πρόσφυγες διοχετεύονται μέσω Τουρκίας στην Ευρωπαική ένωση. Η εικόνα πνιγμένων παιδιών στις παραλίες της Ελλάδας αλλά και καραβανιών προσφύγων στους ευρωπαϊκούς δρόμους θα αναγκάσει επιτέλους την Ευρώπη να πάρει σαφή θέση ως προς την αναζήτηση λύσης για το τέλος του πολέμου.
Η αναζήτηση λοιπόν μιας λύσης πριν εκραγεί η περιοχή με απρόβλεπτες παγκόσμιες συνέπειες έχει φτάσει πλέον στο κρίσιμο σημείο. Στην καλύτερη περίπτωση εάν δεν αναζητηθεί κάποια λύση όπως είναι αυτή την στιγμή η κατάσταση στην Συρία, ο πόλεμος θα μπορούσε να διαρκεί για χρόνια ακόμα χωρίς κατάληξη υπέρ κάποιου μέρους αλλά με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και στην καταστροφή των εναπομεινάντων υποδομών της Συρίας.
Όσο και εάν φαίνεται παράδοξο αυτό που φαίνεται ότι θα βγάλει όλες τις μεγάλες δυνάμεις από το αδιέξοδο ώστε να αναζητήσουν μια συναινετική λύση για την επόμενη ημέρα στην Συρία είναι η γιγάντωση του ISIS. Ο ακραίος φονταμενταλισμός του ISIS, οι διακηρύξεις μίσους εναντίον του Δυτικού τρόπου ζωής, οι βλέψεις του για εισβολή στην Ευρώπη και η τεράστια δύναμη που έχει αποκτήσει υποχρεώνουν πλέον τις μεγάλες δυνάμεις να αναλάβουν συντονισμένη δράση εναντίον του με στόχο την εξάλειψή του.
Καθώς πλέον φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο η Συρία να ξανασυνδέσει τα κομμάτια της, αφού αυτό που ξεκίνησε ως μια εξέγερση εναντίον ενός δικτατορικού καθεστώτος, εξελίχθηκε σε ένα πόλεμο με θρησκευτικές και εθνοτικές προεκτάσεις που υπόβοσκαν στην Συρία από την εποχή της ίδρυσής της, αυτό που προβάλλεται από τα διεθνή ινστιτούτα γεωπολιτικής ως η βέλτιστη λύση, με αμοιβαίες βέβαια υποχωρήσεις απ’ όλα τα συμμετέχοντα μέρη είναι μια βαλκανιοποίηση της Συρίας.
Εικόνα 9: H πιθανή κατάληξη της Συρίας
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Διαφορές Σουνιτών –Σιιτών
Οι Μουσουλμάνοι χωρίζονται σε δύο κύρια δόγματα, τους Σουνίτες και τους Σιίτες. Ο διαχωρισμός τους προήλθε αμέσως μετά τον θάνατο του Προφήτη Μωάμεθ, με διακύβευμα ποιος θα είναι ο επικυρίαρχος του Μουσουλμανικού κόσμου.
Ο κύριος κορμός των Μουσουλμάνων είναι Σουνίτες σε ποσοστό περίπου 85%.Οι Σουνίτες Μουσουλμάνοι θεωρούν τους εαυτούς τους ως ορθόδοξους και παραδοσιακούς απογόνους του Ισλάμ αφού και η ίδια η λέξη Σουνίτης προέρχεται από το “Ahl al-Sunna” που σημαίνει οι άνθρωποι της παράδοσης.
Οι Σιίτες ήταν αρχικά ένα πολιτικό παρακλάδι του Ισλαμισμού που υποστήριζε το δικαίωμα του Ali ibn Abi Talib, γαμπρού του Προφήτη Μωάμεθ και των απογόνων του στην διαδοχή του θρόνου του Ισλάμ ενώ οι Σουνίτες θεωρούσαν διάδοχο του θρόνου τον πεθερό του Μωάμεθ Abu Bakr. Ο Αλί και οι απόγονοι του δολοφονήθηκαν από τον πρώτο χαλίφη Muawiyah.
Οι διαφορές τους έγκεινται κυρίως στα πεδία των νόμων, της θεολογίας, του δόγματος και της θρησκευτικής οργάνωσης. Με την επανάσταση του Ιράν το 1979 εισήχθη μια ριζοσπαστική Σιιτική ατζέντα, η οποία θεωρήθηκε ως εχθρική από τους συντηρητικούς Σουνίτες. Πολλοί εξτρεμιστές Σουνίτες κληρικοί κηρύττουν το μίσος εναντίον των Σιιτών και σε χώρες όπου κυριαρχούν οι Σουνίτες, οι Σιίτες συνήθως είναι τα κατώτερα τμήματα του πληθυσμού και υπόκεινται σε καταπίεση και διακρίσεις.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.“Syria:Countrywide Conflict Report No.5, ”The Carter Center, February 2015, http://www.cartercenter.org/resources/pdfs/peace/conflict_resolution/syriaconflict/ Nationwide Update Feb 28 2015.pdf.
“Syria: Countrywide Conflict Report No.4,”The Carter Center, September 11,2014, http://www.cartercenter.org/resources/pdfs/peace/conflict_resolution/syria-conflict/Nationwide Update Sept-18-2014.pdf
2. The Geopolitics of the Syrian Civil War (Part 1_2) - Fair Observer.htm
3. The Syrian Civil War:A Military Strategic Assessment Can Kasapoğlu Research Fellow, EDAMF. Doruk Ergun Research Assistant, EDAM02 May 2013
4. The Dynamics of Syria’s Civil War, Brian Michael Jenkins, Rand Corporation, rand.com
5. Syria conflict Who are the major players fighting in the bloody Syrian civil war http://www.ibtimes.co.uk/
6. The Reasoning Behind Russia's Airstrikes in Syria _ Stratfor.htm
7. Analysis Syrian War _ Daily Maverick.htm#.VkBF7mugbIU
8. Quick facts What you need to know about the Syria crisis _ Mercy Corps.htm
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου